Makkai sharif

Saudlarning avvalgi va ikkinchi kengaytirish maqsadidagi qurilishining ba’zi xususiyatlari
Budrumning balandligi 4 metr.
Pastki qavatning balandligi 9 metr-u 80 sm.
Yuqori qavat 9 metr-u 64 sm.
Tashqi tomonlarning balandligi 20 metr-u 96 sm.
To’qqizta minoraning balandligi 89 metr.
Kiruvchi eshiklarning umumiy soni 95 ta.
Eskalator uchun qurilgan tashqi binolar 7 ta²⁸.


Payg’ambarimiz davridagi umumiy jihatlar
Makka bu davrda diniy jihatdan butunlay boshqacha tusga kirdi. Bu asosan Makka fath bo’lgandan keyin ro’y berdi. Avvalgi johiliya davridagi odatlar butunlay yo’qotildi. O’zaro qabilaviy nizolar, nasablar bilan faxrlanish, o’ch olish va shu kabi odatlarga barham berildi. Arablarning ajamlardan ustunligi yo’qligi, o’zaro tenglik g’oyalari hukm surdi. Barcha odatlar Qur’oni Karim va Sunnatga asosan qurildi. Ijtimoiy jihatdan esa qizlar quraysh va boshqa qabilalar orasida ham turmushga berila boshladi. Maqt yani jirkanch holatdagi nikohlar: ayolning o’z erining farzandlariga nikohlanishi bekor qilindi. Ko’pxotinlik bekor qilindi. Ayollarga o’z erkinligi diniy jihatdan ta’minlandi. Ribo harom qilindi va shu kabi ko’plab odatlar tartibga solindi. Ilmiy jihatdan esa Makka oldin savdo markazi bo’lgani sababli unda ba’zi kotiblar bo’lib savdogarlarning ishlarini yuritardi. Ammo bu davrda esa Payg’ambarimizga vahiy nozil bo’la boshlagach Rasululloh yozuvga alohida etibor berdi, vahiy kotiblari shakllandi. Ilm olishga alohida etibor berdi²⁹
Xulofoi Roshidunlar davridagi umumiy jihatlar
Bu davrda Makka madaniyati islom dini ziyosida keng quloch yozdi. Masjidul haram muhaddislar, qorilar va fatvo egalari majlislari bilan to’lib toshardi. Ularning halqalarida oyatlarning tafsirlari sharhlanardi. Bu esa tadvin davriga yo’l ochdi. Ijtimoiy jihatdan esa makkaliklarning fathlarni kengaytirish maqsadida harakatlari kengaydi. Natijada fath qilingan shaharlardan ilm maqsadida va boshqa niyatlardagi makkaga ko’chib keluvchilarning soni ham ortib bordi. Ko’plab islohotlar ro’y berdi, xususan Masjid al-Haramni kengaytirish borasida. Umar (r.a) uni devor bilan o’rab qo’ydi. Haj ishlariga alohida etibor berdi. Usmon (r.a) davrida esa yana kengaytirishga ehtiyoj sezildi. Alohida uning atrofidagi hovlilar sotib olindi va Haram hududiga qo’shildi³⁰.

MADINAI SHARIF
MАDINА (arab, nomi — Madinat Rasulilloh yoki Madinat un-Nabi paygʼambar shahri) — Saudiya Аrabistonidagi shahar, mamlakatning gʼarbiy qismida, Hijoz viloyatida, Qizil dengizdan 250 km. Sharqdagi vohada joylashgan. Shaharga asos solingan vaqt maʼlumemas.

Shahar Madinai-Munavvara — Nurafshon shahar, al-Islom, Qalb al-Islom, Dor al-Islom, Dor as-Sunna kabi 95 dan ortiq nom bilan ulugʼlanadi.
Qadimda Yasrib (Yatrib) deb atalgan. Ptolemey oʼz “Geografiya”sida bu shaharni “Yatrippa”, vizantiyalik Stefan esa “Yatrippa polis” deb bergan.
Yasrib nomi bilan u Qurʼoni karimda ham qayd qilinadi. Аsrlar davomida Madina oʼz ahamiyatini saqlab kelmoqda. Qurʼoni karimning eng katta suralari (Baqara, Oli-Imron, Niso, Moida va b.) Madinada nozil boʼlgan.