O‘ zbekistonning mustaqillik davridagi rivojlanishi. O‗lchashlar xaqida umumiy ma‘lumotlar. Reja: O‗zbekistonning mustaqillik davridagi rivojlanishi. O‗lchashlar xaqida umumiy ma‘lumotlar. Metrologiya-o‗lchao‗lar haqida

---

Mavzu: 

O‘

zbekistonning mustaqillik davridagi rivojlanishi. 

O‗lchashlar xaqida umumiy ma‘lumotlar. 

 

Reja: 

 

1. 

O‗zbekistonning mustaqillik davridagi rivojlanishi

. 

2. 

O‗lchashlar xaqida umumiy ma‘lumotlar.

 

3.  Metrologiya-o‗lchao‗lar haqida. 

 

 

O‘zbekistonning mustaqillik davridagi rivojlanishi. Hozirda metrologiya 

sohasi  yanada  tez  rivojlanishi,  hozirgi  zamon  talablarining  bajarilishi  nazorat-

o‗lchash  asboblariga  bog‗liqdir.Bu  esa  O‗zbekiston  mustaqillikka  erishganidan 

so‗ng  yaqqolroq  namoyon  bo‗la  boshladi.CHunki  sobiq  ittifoq  davrida 

O‗zbekistonga asosan xom-ashyo yaratishga asoslangan davlat sifatida qaralar edi. 

Bundan  15-20  yil  muqaddam  respublikamizda  ishlab  chiqarilgan  ichki 

mahsulotning  (YAIM)  70-80  foizi  xomashyo  (asosan  qishloq  xo‗jalik) 

mahsulotlari bo‗lgan bo‗lsa, hozirga kelib YAIM ning tarkibida turli xizmat turlari 

is‘temolga  tayyor  sanoat  va  qishloq  xo‗jalik  mahsulotlari  o‗rin  olgan. 

Respublikamizning  eksport  salohiyati  salmoqli  ortishiga  erishildi.  Mamlakatimiz 

o‗z  avtosanoatiga,  energetikasiga,  komunikatsiyasiga  ega  bo‗ldi,  Xalqaro 

standartlashtirish tashkilotining (ISO) to‗la huquqli a‘zosi sifatida qabul qilindi. 

 

Mustaqillik  yillarida,  qisqa  davr  ichida  mahsulotlar  xizmatlar  va 

jarayonlarning  sifati  va  xavfsizligini  o‗lchash  vositalari,  o‗lchash  uslubiyatlari, 

malakali  mutaxassislar,  bir  so‗z  bilan  aytganda  metrologik  faoliyat  talablarini 

amalga oshiradigan Metrologiya bo‗yicha Milliy idora sifatida dastlab O‗zbekiston 

Respublikasi  Standartlashtirish,  metrologiya  va  sertifikatlashtirish  markazi 

―O‗zdavstandart‖  (1992),  keyinchalik  esa  ―O‗zstandart‖agentligi  (2002)  tashkil 

etildi.  SHu  bois  barcha  o‗lchashlar  birliligini  ta‘minlash  davlat  tizimi  (UBTDT) 

ham  yaratildi.  Bu tizim  milliy  qonunchilik  talablari  bilan  bir  qatorda  Metrologiya 

bo‗yicha xalqaro va regional tashkilotlar tartib qoidalari asosida tashkil etildi. 

 

SHunday qilib boshqa davlatlar bilan bir qatorda o‗zbek metrologiyasi turli 

tarixiy  taraqqiyot  bosqichlarini  o‗tib,  shakllandi,  rivoj  topa  boshladi  va  hozirda 

ham  takomillashib  rivojlanib  kelmoqda.  Bu  sohani  rivojiga,  akademiklardan: 

M.Z.Xamidxonov, D.A.Abdullaev, N.R.YUsupbekov, V.Q.Qobilov, T.D.Rajabov, 

professorlardan:  O.A.Azimov,  R.K.Azimov,  M.F.Zaripov,  SH.M.G‗ulomov, 

X.Z.Egamberdiev,  P.R.Ismatullaev,  B.I.Muxamedov,  O.SH.Xakimov  va  ko‗plab 

fan  nomzodlari,  olimlar,  tajribali  metrologlar,  o‗zbek  metrologiyasining  rivojiga 

katta xissa qo‗shmoqdalar. 

 

Bu  boradagi  yana  bir  muhim  ahamiyatga  molik  bo‗lgan  ijobiy  yangilik 

sifatida  respublikamizda  standartlashtirish,  metrologiya  va  sertifikatlashtirish 

sohasida milliy kadrlar tayyorlash tizimini shakllanganligini ko‗rsatib o‗tib lozim. 

Agar  sobiq  ittifoq  davrida  mazkur  sohadagi  mutaxassislar  asosan  Rossiya  o‗quv 

muassasalarida  tayyorlangan  bo‗lsa,  endilikda  o‗rta  va  oliy  ma‘lumotli 

mutaxassislar  mahalliy  ta‘lim  muassasalarida  tayyorlanishi  yo‗lga  qo‗yildi. 

Mustaqillikning dastlabki yillaridanoq ushbu masalaga jiddiylik bilan kirishildi va 

---

1992  yilda  prof.  P.R.Ismatullaevning  tashabbusi  bilan  mazkur  sohada  mutaxassis 

tayyorlovchi  kafedra  Toshkent  davlat  texnika  universiteti  tarkibida  tashkil  etildi. 

Mazkur  kafedra  bazasida  har  yili  o‗nlab    standartlashtirish,  metrologiya  va 

sertifikatlashtirish  sohasida  oliy  ma‘lumotli  bakalavr  va  magistr  akadnmik 

darajasidagi  yosh  mutaxassislar  hayotga  yo‗llanma  olmoqdalar.  Metrologiya, 

standartlashtirish  va  sertifikatlashtirishning  qariyb  40  dan  ziyod  yo‗nalishlari 

bo‗yicha  kadrlarni  qayta  tayyorlash  ―O‗zstandart‖  agentligi  qoshidagi 

―Standartlashtirish,  metrologiya  va  sertifikatlashtirish‖  ilmiy-tadqiqot  institutida 

faollik bilan olib borilmoqda. 

 

Hozirda  o‗zbek  metrologiya  xizmatining  oldida  turgan  asosiy  vazifalardan 

biri  –  O‗zbekistonni  Xalqaro  savdo  tashkilotiga  (XST)  a‘zo  bo‗lishi  borasida 

sohaga oid barcha tadbirlarni amalga oshirishdir.