Majburiyatlar hisobining amaliy jihatlari va uni yaxshilash yo’llari

2-jadval
Kechiktirilgan majburiyatlarni buxgalteriya schyotlarida aks ettirilishi⁵⁶

T/r	Xo’jalik muomalalarining mazmuni	Debet	Kredit
1	Obligatsiyalar diskont bilan sotib olinganda diskont summasi hisobga olindi	0600, 5800	6210, 51105530
2	Joriy obligatsiyalar diskonti hisobdan chiqarildi	6210	9530
3	Kechiktirilgan diskontning uzoq muddatli qismi joriy qismga o’tkazildi	7210	6210
4	Obligatsiyalar mukofot bilan sotilganda, mukofot summasi hisobga olindi	51105530	6220
5	Joriy obligatsiyalar mukofotining hisobdan chiqarilishi	6220	9530
6	Kechiktirilgan mukofotlarning uzoq muddatli qismi joriy qismga o’tkazildi	7220	6220
7	Kelgusida jo’natiladigan TMZ, ko’rsatiladigan xizmatlar, bajariladigan ishlar uchun pul mablag’lari kelib tushdi	51105530	6230
8	Kechiktirilgan daromadlarning tayyor mahsulotlar, tovarlar sotilganda, ishlar bajarilganda va xizmatlar ko’rsatilishi bilan daromadga qo’shilishi	6230	9010, 9020, 9030
9	Ijara bo’yicha kechiktirilgan daromad summasi tegishli davrda daromadga qo’shildi	6230	9350, 9550
10.	Soliqlar va majburiy to’lovlar bo’yicha uzoq muddatli kechiktirilgan majburiyatlarning joriy qismi hisobot davrida byudjetga to’lash uchun hisobdan chiqarildi	7240	6240
11	Vaqtinchalik farqlar bo’yicha foyda solig’i bo’yicha uzoq muddatli kechiktirilgan majburiyatlar joriy qismiga o’tkazildi	7250	6250

Obligatsiyalarni mukofotlar bilan sotilishi 6220“Muddati uzaytirilgan mukofot (ustama)lar” va 6830 “To’lanadigan obligatsiyalar” yoki 7830 “To’lanadigan obligatsiyalar” schyotlarning krediti va 5110“Hisobkitob schyoti” ning debetida aks ettiriladi.
Obligatsiya qarzining davri mobaynidagi mukofotlar 9530“Foizlar ko’rinishidagi daromadlar” schyotiga o’tkaziladi.
Subyektlar o’zlarining moliyaviyxo’jalik faoliyatini amalga oshirayotganda yuqorida qayd qilingan joriy majburiyat qarzlaridan tashqari, quyidagi majburiyatlari vujudga keladi: lizing muomalalari bo’yicha qarzlar, hisoblangan foizlar, royalti va gonararlar, kafolatlar bo’yicha qarzlar, uzoq muddatli qarzlarning bir qismini joriy majburiyatga o’tkazish, da’volar bo’yicha va aktsiyador shaxslarga bo’lgan qarzlar va boshqa joriy qarz majburiyatlari vujudga keladi.
Ushbu muomalalar natijasida vujudga kelgan qarzlar va ularni to’lash bo’yicha amalga oshirilgan to’lovlarni quyidagi schyotlarda 21 sonli BHMSga muvofik qayd qilish va umumlashtirish ko’zda tutilgan:
6910 “To’lanadigan qisqa muddatli ijara”;
6920 “Hisoblangan foizlar”;
6930 “Royalti va gonorarlar bo’yicha qarzlar”;
6940 “Kafolatlar bo’yicha qarzlar”;
6950 “To’lanadigan uzoq muddatli qarz majburiyatlarini joriy qismi”;
6960 “Da’volar bo’yicha to’lanadigan schyotlar (to’lovlar)”;
6970 “Hisobdor shaxslarga bo’lgan qarzlar”;
6990 “Boshqa majburiyatlar”.
Bu majburiyatlar korxonaning faoliyati davomida vujudga kelib, u tovar-moddiy qiymatlarni sotib olish va xizmatlardan foydalanishni o’z ichiga oladi.