Махсус таълим вазирлиги абу райхон беруний номидаги тошкент давлат техника университети «нефт ва газ» факультети

Полярлашган электр дренажларининг асосий техник маълумотлари
12.1-жадвал

Ўзлаштирувчининг куриниши	Номинал ток миқадори, А	Максимал дренаж қаршилиги, R	Рухсат этилган тексари кучланиш, V, Вт
ПД-50	50	0,5	700
ПД-125	125	0,3	700
ПД-200	200	0,3	700
ПД-ЗОО	300	0,2	700
ПД-500	500	0,15	700
ПД-ЗА	500	0,36	100

Талаб этилган ҳимоя потенциали, дренаж қаршилигининг ўзгариши орқали аниқланади.

Юқори талабли электрдренажлар ҳимояланувчи қувур ҳавфли майдонда қолганда (яъни қувурлар потенциали ерга нисбатан мусбат қийматда бўлганда) ёки дренаж қабули тармоғининг кесим юзаси кенгайишига иқтисодий тежамкорли бўлган ҳолда. Юқори талабли дренажларнинг электр тасвирида дренаж токини кўпайтириш учун қўшимча истеъмол манбалари қўшилгандир.
Юқори талабли дренажлар катодли станция кўринишли бўлиб, манфий томони ҳимояланувчи қувурга боғланади, мусбат томони электрлаштирилган транспортлар релесига боғланиб анодли ерга боғланувчи ҳисобланади.
Шаҳар газ тармоқларида юқори талабли қуйидаги серияли ПАД, УД, ПДУ ва УД-АКХ ва ҳ.к. кўринишли дренажлардан фойдаланилади. (12.2-жадвалга қаранг).


ПАД серияли ўзгартирувчининг асосий техник маълумотлари
12.2-жадвал

Ўзлаштирувчининг кўриниши		Номинал қуввата, N, кВт	Номинал тўғриловчи ток кучи,А	Қувват қиймати, энг ками
ПАД-0,6-50/100		0,6	50/100	0.85
ПАД-1.2-100/200	1.2		100/200		0.85
ПАД-2.0-165/300	2.0		165/330		0,8

Юқори талабли УД кўринишли автоматни электродренаж асосан ер ости металлардан ясалган иншоотларни дайди токлар таъсиридан занглашдан ҳимоялаш учун мўлжаллангандир.
Протекторли ҳимояланиш. Бундай ҳимояланиш ер остида ётқизилган қувурларда тупроқнинг солиштирма қаршилиги 50Омдан юқори бўлмаганда емирилишдан ҳимоялаш қуйидаги шарт-шароитда қўлланилиши мақсадга мувофикдир.
Протекторли қурилмалар асосан, суюлтирилган углеводородли газ қувурларида, катта сиғимли ер ости газ сақлагичларни электрохимиявий емирилишдан ҳимоялаш учун қўлланилади.
Протектордан ҳимояланувчи иншоотларгача бўлган оралиқ масофа 5-10метргача қабул қилинади. Дайди токлар мавжуд ҳудудларда ер ости иншоотларни емирилишдан ҳимоялаш учун полярлашган қурилмалар қўлланилади.
Полярлашган протекторли қурилмалар ер ости иншоотларига махсус алоқа қурилмалари ярим ўтказгичли вентилли блоклар орқали боғланади.
Катодли ҳимояланиш. Катодли ҳимояланиш қувурларда жуда катта миқдорда ва узун масофадаги дайди токлар манбалари таъсиридан, юқори даражада занглашга олиб келинадиган тупроқлардан ҳимояланишда қўлланиб келинади.
Катодли ҳимояланишда ўзгармас ток манбаси ҳисобида (тўлдирувчи), ҳимояланувчи қурилма сунъий равишда манфий ҳимояланувчи потенциал ҳосил қилинади.
Ҳимояланувчи иншоот (газ қувури) тўғриловчининг манфий томонига, анодли ер боғланувчи эса мусбат томонига боғланади.
Катодли ҳимояланишнинг фойдали таъсири, ҳимояланган қувурнинг ҳолатига боғлиқдир. Яхши ҳимояланган қувурларда ток зичлиги етарлича бўлганда катодли ҳимояланиш 0.01÷0.2мА/м² га тенгдир.

12.1.-расм. Катодли ҳимояланиш тасвири. 1-ток кучини тўғрлловчи; 2-ҳимояланувчи қувур; 3-анодли ер ўтказгич.

Ҳимояланувчи материалларнинг эскиришига қараб, қувурнинг ҳимоясини таъминлаш учун ҳимоя токини оширилиши талаб этилади. Ҳимояланувчи қувурнинг узунлиги катта бўлганда бир неча катодли қурилмалардан фойдаланилади.

Шаҳар газ таъминотида битта катодли қурилма ёрдамида бир неча юзлаб метр узунликдаги қувурни ҳимоялаш мумкин.
Катодли қурилмалардан фойдаланиш, электр энергияси кўп миқдорда сарфланганлиги учун электрдренажга нисбатан қиммат. Лойиҳаланаётган қувурларда катодли ҳимояланишни ҳисоблашда асосий бошланғич маълумот сифатида, қувурларнинг ўлчамлари ва трасса бўйича тупроқнинг занглашга таъсири олинади.
Катодли ҳимояланишнинг ўлчамларини ҳисоблашда катодли ҳимоя қурилмасининг занжири ток кучи, кучланиш, катод станиияси қуввати, анодли ер ўтказгич ва катодли станциянинг ўрнатилиш жойи аниқланади.
Катодли ҳимояланиш қурилмалари ўрнатилишида махсус катодли станциялар ёки ток кучини тўғриловчилар қўлланилади. Шаҳар газ тармоқларидан фойдаланишда электрли ҳимоялаш учун турли хил кўринишли қуйидаги ПСК, КСС, ПАСК, СКЭМ ва бошқа катодли станциялардан фойдаланилади.