Mahsuldor qatlamlarni ochish va

 
10.9. Quduqlarni kompressor usulida o„zlashtirish texnologiyasi 

Kompressor usuli quduqlarni o‗zlashtirishda eng ko‗p qo‗llaniladigan usuldir. 

Quduq o‗zlashtirilishi oldidan NKQ quduqqa tushuriladi, quduq usti favvora 
armaturasi bilan jihozlanadi. Quvur orqa fazosiga haydovchi quvur uzatma orqali 
harakatlanuvchi kompressor biriktiriladi yoki gaz chizig‗i orqali yuqori bosimli 
gazkompressor stansiyasiga ulanadi.
Quduqqa gaz haydalganda suyuqlik quvur oralig‗i fazosida NKQ-ni 
bashmoqigacha siqiladi yoki NKQ – ni qo‗yirish teshigigacha (3’4 mm). Bu teshik 

---

399
oldindan quduq ustidan 700-800 m masofada bajarilgan va NKQ – ga yorib kiradi. 
Gaz NKQ – ga to‗plangandan so‗ng suyuqlikni gazlantiradi. Quduq tubida bosim 
pasayadi. Gazni sarfini boshqarib, quvurlardagi gaz suyuqlik aralashmasini zichligi 
o‗zgaradi, shu bilan birgalikda quduq tubidagi bosim ham o‗zgaradi. (
P
qud.tubi
) Quduq 
tubidagi bosim 
P
qud.tubi
< P
qat
shart bajarilganda quduqqa suyuqlik va gaz oqimini 
kirib kelishi boshlanadi. Barqaror oqim olingandan so‗ng quduqda doimiy barqaror 
ish rejimiga o‗tiladi. Bu usulda qatlamda katta depresiya olish mumkin, ayniqsa 
quduq tubi zonasini samarali tozalash mumkin. 
Qatlamdagi mustahkam jinslar sharoitida (qumoqtoshlar, ohaktoshlar) 
g‗ovaklik muhitini kolmatatsiya materiallaridan jadal tozalashga olib keladi.
Quduqni bir tekis ishga tushirish uchun quduqqa kompressor yordamida quvur 
orqa fazosi orqali aeratsiyasi suyuqlik haydaladi. Quduqni bir tekis ishga tushirish 
uchun quduqqa kompressor yordamida quvur orqa fazosi orqali aeratsiyasi suyuqlik 
haydaladi. 
Hozirgi paytda siqilgan havo yordamida quduqlarni o‗zlashtirish taqiqlangan 
bo‗lib, ko‗chma UKP-80 yoki KS-100 markali stansiyalardan foydalaniladi. 
Kompressor KS-80 bosimni 8 MPa gacha ko‗tarib, 8 m
3
dan, sarf haydaydi, KS-100 
stansiyasi esa 100 MPa bosimda 16m
3
dan sarfda haydaydi. Siqilgan havo portlash 
xavfi bo‗lganligi uchun qo‗llanilmaydi. 
Ishlatish tizmasida suyuqlikni aralashtirib chaqirish usulida zichligi yuqori 
bo‗lgan suyuqlik kichik zichlikka ega bo‗lgan suyuqlikka aralashtirib NKQ orqali 
perforatsiya teshigini yuqori chegarasigacha tushiriladi. (Quvur orqa halqasiga nasos 
agregati yordamida zichligi kata bo‗lgan suyuqlik siqiladi. Bunda zichligi katta 
bo‗lgan suyuqlik haydalib NKQ ga zichligi katta bo‗lgan suyuqlik haydalib, NKQ ga 
zichligi katta bo‗lgan suyuqlik siqiladi. Bunda zichligi kichik bo‗lgan suyuqlik 
quduq tubiga tushiriladi va NKQ ga yetib boradi. Quduq tubida bosim pasaya 
boshlaydi. Qaysiki quduq tubidagi bosim qatlam bosimidan kichik bo‗ladi, qatlamga 
deprissiya hosil bo‗ladi, mahsuldor gorizontdan oqimni kelishiga imkon tugiladi. 
Agar mahsuldor qatlam tog‗ jinsi yoriqlaridan shakllangan bo‗lsa, unda suyuqliklarni 

---

aralashtirish bir nechta bosqichda olib boriladi. Bunda har bir bosqichda 
suyuqliklarni zichligi oldingisidan kichik bo‗ladi.