Махматқулов турдимурод ёғоч конструкциялари

6.4. Кесим юзалари арматуралар билан жиҳозланган тўсинларни ҳисоблаш
Арматуралар билан жиҳозланган тўсинларнинг чўзилувчи ва сиқилувчи белбоғлари арматуралар билан жиҳозланади. Арматуралар билан жиҳозлаш тўсинларнинг кесим юзаларини бир неча баробарга камайтириш ва шу асосда материаллар сарфини, тўсиннинг деформациясини камайтириш ва мустаҳкамлигини ошириш имконини беради. Бундан ташқари, арматуралар билан жиҳозлаш бу турдаги тўсинларда паст тоифадаги ёғоч материаллардан самарали фойдаланиш имконини беради.
Тўсинларни жиҳозлаш учун А-II ва А-III синфига мансуб, ҳисобий қаршилиги 235... 295 МПа оралиғида бўлган арматуралардан фойдаланилади ва арматураларнинг миқдори 2...4 % га тенг бўлади. Тўсинларни ҳисоблашда ёғочнинг ва арматуранинг эластиклик модуллари мос равишда Ё_ё=10000 МПа ва Ёа=210000 МПа га тенг деб қабул қилинади.
Арматуралар билан жиҳозланган тўсинларнинг кесим юзалари биноларнинг равоғи ва юкларнинг миқдорига мос равишда тўғри тўртбурчак, қўштавр, тавр кўринишда танланади. Тўсин кесим юзасида арматураларни жойлаштирилиши 6.6-расмда кўрсатилган.

6.6-расм. Арматуралар билан жиҳозланган тўсинлар: а-икки нишабли; б-паралел белбоғли; в –тўсинларнинг кесим юзалари
Юқорида қайд этилганидек, саноат бинолари учун мўлжалланган кесим юзаси арматуралар билан симметрик жиҳозланган катта равоқли тўсинларда юқори мустаҳкамлик кўрсаткичларига эга бўлган арматуралардан фойдаланилади. Тўсин кесим юзасида арматураларни жойлаштириш схемаси
6.7-расмда келтирилган.
Арматуралар билан жиҳозланган тўсинларни ҳисоблашда турли мустаҳкамлик кўрсаткичларига эга бўлган ёғоч ва металл элементларнинг эластиклик модуллари ва юзалари келтириш формулалари орқали бир-бирига келтирилади.
Масалан, қуйидаги келтириш формулалари асосида тегишли коэффициентлар аниқланади.

6.7-расм. Катта равоқли саноат бинолари учун мўлжалланган кесим юзаси арматуралар билан симметрик жиҳозланган тўсин.
W_к = bh₀² / 6 (1+3n); n = E_n/E_ё h₀ = h – 2d;=A_a/A_т. (6.15)
Арматураларни елимлаш учун ЭПЦ-1 типидаги елимдан фойдаланилади ва чуқурчанинг ўлчами арматура ўлчамидан 2-3 мм катта қилиб тайёрланади. Елимланган арматураларнинг мустаҳкамлиги елимнинг таркибига, елимлаш технологиясига, чуқурчанинг ўлчами, кўринишига ва бошқаларга боғлиқ бўлади. Шунинг учун тўсинларни тайёрлашда давлат стандартлари қоидаларига қатъий риоя қилиш лозим [9].