М у н д а р и ж а. Кариш

Малака шаклланишнинг аста-секинлиги ва нотекислиги.ҳаракат малакаси аста-секин нисбатан узоқроқ вақт ичида, қатор майда янгиланишлар орқали вужудга келади.
Малаканинг нотекис шаклланишининг тўрт тури мавжуд:
1. Малаканинг “салбий тезлик” билан шаклланиши. Таoлимнинг бирламчи этапидаҳаракат фаолиятини ўзлаштириш анча тез амалга ошади, кейинчалик унинг сифатини яхшилаш нисбатан суст боради. Бу йўсиндаги малакани шаклланишиҳаракат фаолияти техникаси эгаллаш учун характерли. Ўқув-чиларнингҳаракат фаолиятларини асоси осон ўзлаштиради, чунки мактаб жисмоний тарбия дастурига осонҳаракатлар киритилган, унинг деталларини ўзлаштириш эса нисбатан узоқ давом этади.
2. Малакани “ижобий ва зудлик” билан шаклланиши. Бу шуни ифодалайдики таoлимнинг биринчи этапларида малака-нинг сифатини ўсиши аҳамиятли даражада бўлмайди. Сўнг у кескин ўсади. Малаканинг шу кўринишидаги шаклланиши нисбатан қийинҳаракат фаолиятини ўқитиш учун характерли, маoлум вақт ўтиши билан ташқаридан сезилмай тўпланаетган сифат ўзгаришлари тўплами, ўзинингҳаракат фаолиятини юқори даражада ўзлаштирилганлиги кўринишида намаён қилади.
3. Малаканинг ривожланишини секинлашуви. Малака белгиланган маҳорат даражасига етганда, иккала кўринишдаги тезлик билан малакани шаклланиши содир бўлиши мумкин. Малака қанчалар такомиллашмаган бўлса, ўз навбатида, уни янада яхшилаш учун шунчалар катта педагогик маҳорат ва куч талаб қилади.
4. Малака ривожланишининг ушланиши («плато»). Ушла-ниш икки сабаб орқали вужудга келиши мумкин:
- вақт ўтиши билан малаканинг сифат ўзгаришларига олиб келувчи организмдаги сезилмас даражада бораётган мослашув жараёнининг бориши;
- таoлимнинг усулиятини нотўғрилиги ёкиҳаракат сифат-ларини етарли даражада ривожланмаганлиги орқали келиб чиқадиган сабаблар.
Агарда малакани ушланишининг сабаби тўғри аниқланса, уни енгиш ушланишини тезроқ ўтиши учун биринчи сабаб вақт, иккинчи сабаб ўқитишнинг восита ва методлари бўлиб, лозим бўлса уларни кескин ўзгартириш керак бўлади.