M tojiyev, I. Nigmatov

16-rasm . Suyaklar yoni yoki ustidan
o ‘tadigan arteriyalami barmoq bilan
bosish usullari
( u
-U {
i
*r 
/
i s
/Ъ
/*£ 
I
M 
I
n \
\
vv' 
< 
>
< | I
J ' 
!
L 
{ \ i
'>}1
Vh 
/ '( 
i
i- 
\f
v*’
H \
15-rasm . Qonni to'xtatish
maqsadida arteriyalami
barmoq bilan bosish
nuqtalari
231

---

17-rasm. Q o‘lning bilak
qismidan qon ketayotganda
burama qo‘yish tartibi
bilaklardan, jarohatga yaqinroq qilib, qon 
oqayotgan joydan yuqoriroqqa, terini qisib 
qo‘ymaslik uchun kiyim ustidan yoki tagiga 
yumshoq materia! (bint, ro‘molcha va b.) 
qo‘yib turib qo‘yiladi (17,18-rasmlar).
Uni odatda oqayotgan qon to'xtaydigan 
darajada tortib turib qo‘yish maqsadga 
muvofiq. Jgut qo‘yilgan vaqt, kuni, soati 
va daqiqasini qog‘ozga yozib, uni yaxshi 
ko‘rinib turadigan qilib jgut o ‘rami tagiga 
qistirib qo‘yiladi.
Qo‘yilgan jgut qo‘l yoki oyoqda ko‘pi 
bilan 1,5-2 soat saqlab turishi kerak, aks 
holda qo‘l yoki oyoqning jgut qo‘yilgan 
joydan pastki qismidagi to‘qimalar halok 
bo'lishi mumkin. Jgut 
qo‘yilgan paytdan hi-
soblaganda 
2
soat o‘tgandan keyin arteriyani barmoq 
bilan bosib turib, pulsni tekshirib turgan holda jgutni
5-10 daqiqaga asta-sekin bo‘shatish va keyin uni 
oldingi joyidan sal yuqoriroqqa yana qo‘yib bog‘lash 
kerak.
Jgut bo ‘lmagan taqdirda arteriyadan qon oqishini 
burama qo‘yish yo‘li bilan yoki qo‘l-oyoqni mum­
kin qadar ko ‘proq bukib, shu holatda mahkam qilib 
bog‘iab qo‘yish yo‘li bilan to‘xtatsa bo‘ladi (19-rasm).
Shikastlangan odamga jarrohlik yordami ko'r- 
satilmaguncha jgutni har soat oralatib shu tariqa 
vaqtincha bo‘shatib, olib turiladi, buni har safar 
yuqoridagi qog‘ozga yozib boriladi. Jgut naysimon 
bo‘lib, uchida zanjirchasi va ilmoqchasi bo‘lmasa, 
uning uchlari tugun qilib b o glab qo‘yiladi.