M tojiyev, I. Nigmatov

12.7. Bosh, ko'krak qafasi, qorin va qo‘l-oyoq jarohatlariga
ko‘rsatiladigan birlinchi tibbiy yordam
Bosh va ko‘krak qismga steril bog‘!amlar qo‘yish qoidalari. 
Bosh 
shikastlangan paytda har xil tipdagi bint bog‘lam, durracha (kosinka), 
steril salfetka va vopishqoq plastir bog‘lab qo‘yish mumkin. Boshning 
sochli qismi jarohatiga «Chepets» deb ataladigan bog‘lam qo‘yiladi. Bu- 
ning uchun bintdan 1 metrcha qirqib olinib, o‘rtasi jarohatni yopib turgan 
steril salfetka ustiga, bosh tepasi sohasiga qo‘yiladi, uning uchlari quloq- 
lar oldidan tik pastga tushirilib, tarang qilib tortiladi. Boshdan gir aylan- 
tirib (20-rasm, a) ushlab turgan bint o‘tkaziladi (1), so‘ngra tugiiadigan
234

---

20-rasm. 
Boshni «Chepets» ko ‘rinishida bog‘lash
joyga yetgandan keyin bintni shu joydan qaytarib, qiyshiq holda ensaga 
qarab olib boriladi (2). Bint ikkinchi tomonda ham tugiladigan joy atrofi- 
dan qaytarilib, qiyshiq holda peshanaga qarab yurgiziladi (3). Shu tariqa 
bintni bir safar ensadan va bir safar peshanadan o ‘tkazib, (1-10) har safar 
tikroq yurgizib borib, boshning butun sochli qismi bekitib chiqiladi (20- 
rasm, 6). Shundan keyin bintni 2-3 marta gir aylantirib o‘rab, mahkam 
bogTab qo‘yiladi. Tugunning uchlari engak tagidan kapalak nusxa qilib 
bog‘lanadi.
Odamning 
bo'yni, 
tomog‘i 
yoki 
engagi 
jarohatlangan bo‘lsa, «Butsimon» bog‘lam qo‘yiladi 
(21 -rasm). Bunda avval bintni boshga gir aylantirib 
o‘rab bogManadi (1, 2), keyin chap quloqning 
yuqorirog‘i va orqasidan uni qiyshiq yo‘nalishda 
bo‘yinga tomon pastga tushirilib (3), bo'yinning 
o‘ng yon yuzasi bo‘ylab ensaga qaytariladi (4), 
so ‘ngra o ‘ng va chap quloqning yuqorirog‘idan -
o‘tkazilib, oldingi o‘ramlar takrorlanadi.