M. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov

11.3-rasm. O‘zbekiston Respublikasida Davlat budjeti 
ko‘rsatkichlarining bajarilish darajasi, YAIMga nisbatan foizda 

---

142 
Keyingi yillarda respublikamizda davlat budjetining ijro etilishida 
ijobiy holat ko‘zga tashlanmoqda. 11.3-rasmdan ko‘rishimiz 
mumkinki, 2000 –2004-yillar davomida mamlakatimiz davlat budjeti 
taqchilligini -1,0 foizdan -0,4 foiz darajasiga qadar pasaytirishga, 2005 
–2008-yillar davomida esa davlat budjeti taqchilligiga barham berib, 
davlat budjeti profitsitini 0,1 foizdan 1,5 foizga qadar oshirishga 
erishildi. 
Keyingi yillarda mazkur jarayonlarga ham jahon moliyaviy-
iqtisodiy inqirozi o‘zining salbiy ta’sirini ko‘rsatishiga qaramasdan, 
budjet profitsitini saqlab qolishga erishilmoqda. 2017-yilda ham 
maqsadga muvofiq yo‘naltirilgan chora-tadbirlar natijasida budjet 
daromadlari uning xarajatlaridan ortish hajmi YAIMning 0,1 foizi 
darajasida bo‘lishiga erishildi. Umuman olganda, davlat budjeti 
sohasidagi bunday natijalarni qo‘lga kiritishda mamlakatimiz 
iqtisodiyotini bosqichma-bosqich o‘zgartirish va erkinlashtirish, ilgari 
davlat zimmasida bo‘lgan bir qancha vazifalarning xususiy sektorga 
o‘tkazish orqali davlat budjeti xarajatlarini optimallashtirish, yangi 
sanoat yo‘nalishlarining rivojlantirilishi hamda xususiy sektor 
moliyaviy holatining mustahkamlanishi, shuningdek, uning mamlakat 
iqtisodiyotidagi roli va ulushining ortishi kabi omillar sezilarli ta’sir 
ko‘rsatdi. 
Budjet taqchilligining kuchayishi muqarrar ravishda davlat qarzini 
keltirib chiqaradi. Ya’ni, budjet taqchilligi asosan davlat qarzi hisobiga 
qoplanib, u ichki va tashqi qarzlardan iborat bo‘ladi. 
O‘zbekistonda tashqi qarz masalasiga mustaqil taraqqiyotimizning 
dastlabki pallasidanoq har tomonlama chuqur o‘ylangan va mulohaza 
qilingan holda yondashildi. 
O‘zbekistonda tashqi qarz va kreditlarni olishda qat’iy va muhim 
tamoyillar, jumladan, ularning uzoq muddatga va past foizlarda 
berilishi, qarz berishning hech qanday siyosiy yoki mafkuraviy talab 
va shartlar bilan bog‘liq emasligi, ularning umumxalq manfaatlariga, 
asosan real iqtisodiyotni rivojlantirish hamda aholi farovonligini 
oshirishga yo‘naltirilganligi kabilarga amal qilinganligi 2018-yil 
yakunlariga ko‘ra, tashqi davlat qarzining yalpi ichki mahsulotga 
nisbatan 34,8 foizni tashkil etishiga imkon yaratdi. 
Tashqi qarz darajasining past darajada ekanligi mamlakat oltin – 
valuta zaxiralarining barqarorligini ta’minlamoqda. Jumladan, 2018-

---

143 
yilda OVZ hajmi ko‘payib, hozirda 13 oydan ziyodroq importni 
qoplaydigan oltin –valuta zaxiralari mavjud.