М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

«Объект келишиги + инфинитив» оборотининг қўлланилиш холатлари


§ 178. «Объект келишиги + инфинитив» обороти to want хохламоқ, to wish, to desire – хохламоқ, тиламоқ, should (would) like истамоқ - и с т а к н и англатувчи феъллар билан, шунингдек, to like ёқтирмоқ, to hate ёмон кўрмоқ феълларидан кейин ишлатилади:
He wanted me to come on Sunday. У якшанбу куни келишимни хохлади.
He wishes the work to be done at once. У ишнинг зудлик билан бажарилишини истайди.
I should like him to be invited to the concert. Мен унинг концертга таклиф қилинишини хохлардим.
I like people to tell the truth. Мен рост гапирган одамларни ёқтираман.
Агар инфинитив томонидан ифодаланган иш-харакат гапнинг эгасига тегишли бўлса, унда инфинитивдан олдинги олмош ишлатилмайди¹³:
I should like to be invited to the concert. Мен концертга таклиф қилишларини хохлардим.
They don’t like to be asked about it. Улар бу хақида сўрашларини ёқтирмайдилар.
§ 179. «Объект келишиги + инфинитив» обороти с е з г и о р г а н л а р и о р қ а л и и д р о к қ и л и ш н и ифодаловчи феъллардан кейин ишлатилади: to see кўрмоқ, to watch, to observe кузатмоқ, to notice кўриб (пайқаб) қолмоқ, to hear эшитмоқ, to feel сезмоқ ва бошқалар. Мазкур гурухдаги феъллардан кейин инфинитивдан олдинги to юкламаси тушириб қолдирилади:
I saw her enter the house. Мен унинг уйга кирганини кўрдим.
We noticed the captain appear on the bridge. Биз капитаннинг кўприк (капитаннинг кемани бошқариши учун махсус жой) да пайдо бўлганлигини кўриб қолдик.
Have you heard him play the piano? Унинг пианино чалишини эшитганмисиз?
They saw the fascist plane fly over the houses; they heard the bombs drop and felt the earth shake. Улар фашист самолётининг уйлар устидан учганини кўришди; улар бомбаларнинг (ерга) тушганини эшитишди ва ернинг силкинганини хис қилишди.
Изох: Мазкур гурух феълларидан кейин «Объект келишиги + инфинитив» обороти билан бир қаторда «объект келишиги билан хозирги замон сифатдоши» обороти ишлатилади.
Ушбу гурух феълларидан кейин мажхул нисбатдаги инфинитив ишлатилмайди; мазкур холатда ўтган замон сифатдоши ишлатилади:
I saw the luggage put into the car. Мен юкни машинага солишганини кўрдим.
I heard his name mentioned during the conversation. Мен сухбат давомида унинг номи тилга олинганини эшитдим.