М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

To understand the importance of this event you should know all the facts. Ушбу ходисанинг мухимлигини тушуниш учун сиз хамма фактларни билишингиз керак.
He worked hard not to lag behind the other students. У бошқа талабалардан ортда қолмаслик учун қаттиқ ишлади.
Мақсадни ифодаловчи инфинитивдан олдин in order, so as қилиш учун боғловчилари келиши мумкин. Лекин мазкур боғловчилар, айникса, сўзлашувда кам ишлатилади:
He worked hard so as (in order) not to lag behind the other students. У бошқа талабалардан ортда қолмаслик учун қаттиқ ишлади.

2. 
   Н а т и ж а н и ифодалащ учун (too, enough сўзлари билан):
   

I don’t know him well enough to ask him for help. Ундан ёрдам сўрагани уни етарли даражада яхши билмайман.
It is too cold to bathe today. Бугун чўмилиш учун жуда совуқ.
Изох: Турли гап бўлаклари вазифасини бажарувчи инфинитивдан олдин whom, whose, which, what, when, how, where олмошлари ва равишлари ёки whether боғловчиси келиши мумкин:
How to do it is the question. Масала уни қандай қилиб бажаришда.
The difficulty was how (when, where) to cross the river. Қийин тарафи қандай қилиб (қаерда, қачон) дарёдан ўтиб олиш эди.
I don’t know what to answer him. Унга нима деб жавоб беришни билмайман.
He did not know whether to go there or not. У у ерга бориш ёки бормасликни билмасди.
I can tell you how to do it. Мен сизга буни қандай қилишни айтишим мумкин.
I have a good idea (of) how to get this book. Менда бу китобни қандай қилиб топиш хақида яхши бир фикр бор.


FOR + ОТ (ЁКИ ОЛМОШ) + ИНФИНИТИВ ОБОРОТИ


§ 176. Инфинитив томонидан ифодаланган иш-харакат, одатда, гапнинг эгаси ёки тўлдирувчисига тегишли бўлади:
I want to go there tomorrow (to go гапнинг эгасига, яъни I га тегишли). Мен у ерга эртага боришни хохлайман.
I asked him to come here (to come гапнинг тўлдирувчисига, яъни him га тегишли). Мен ундан бу ерга келишни сўрадим.
Инфинитив томонидан ифодаланган иш-харакат гапда эга ёки тўлдирувчи вазифасини бажармайдиган шахс (ёки предмет) га тегишли бўлиши хам мумкин. Бундай холатда, инфинитив ифодалаган иш-харакат тегишли бўлган шахс (ёки предмет) бош келишикдаги от ёки, for предлогидан кейин келадиган объект келишигидаги олмош билан берилиши мумкин. For + от (ёки олмош) + инфинитив дан ташкил топган оборот гапда бир бўлакни ифодалайди, хусусан: мураккаб эга, кесимнинг мураккаб от қисми, мураккаб аниқловчи ёки мураккаб хол. Бунда инфинитив аниқ нисбатда хам, мажхул нисбатда хам ишлатилиши мумкин:
It is easy for you to say that (мураккаб эга). Буни гапириш сизга осон.
It is necessary for the goods to be packed in strong cases (мураккаб эга). Молларни мустахкам қутиларга қадоқлаш керак.
This is for you to decide (кесимнинг мураккаб от қисми). Буни сиз хал қилишингиз керак.
The first thing for me to do is to find out when the streamer arrives (мураккаб аниқловчи). Мен қилишим керак бўлган биринчи нарса - пароходнинг қачон етиб келишини аниқлаш.
The water was too cold for the children to bathe (мураккаб хол). Болаларнинг чўмилишлари учун сув жуда совуқ эди.