М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

To have феъли


§ 97. To have феълининг Present Indefinite шакли 1- ва 3-шахс бирлик учун алохида шаклларга эга: I have, he (she, it) has. Кўпликда эса барча шахслар учун битта шакли мавжуд – have: we (you, they) have. Қолган замонлар умумий қоидага асосан ясалади.
To have феъли Continuous гурухи замонларида фақат to have dinner, to have a talk каби ибораларда ишлатилади. Бундай бирикмаларда to have феъли ўзининг асосий эга бўлмоқ маъносини йўқотиб, бирикмада от билан маъно жихатдан бир бутунликни ташкил қилади:
He was having dinner when I came. Мен келганимда у тушлик қилаётган эди.
He is having a talk with his father in the garden. У боғда дадаси билан гаплашмоқда.
Present Indefinite ва Past Indefinite нинг с ў р о қ хамда б ў л и ш с и з шакллари, to have феълининг қайси маънода ишлатилганлигига қараб, to do ёрдамчи феъли билан ёки to do ёрдамчи феълисиз ясалади.
§ 98. To have феъли ё р д а м ч и феъл сифатида Past Participle шакли билан бирга Perfect гурухининг барча замонларини ясаш учун ишлатилади:
I have seen the new film. Мен янги фильмни кўрдим.
I had finished my work by five o’clock. Мен соат бешгача ишимни тугатиб бўлдим.
I shall have translated the article by ten o’clock. Мен соат ўнгача мақолани таржима қилиб бўламан.
Present ва Past Perfect да қуйидаги қисқартмалар ишлатилади:
I have written = I’ve written; I have not written = I’ve not written ёки I haven’t written;
He has written = he’s written; he has not written = he’s not written ёки he hasn’t written;
I had written = I’d written; I had not written = I’d not written ёки I hadn’t written ва х.к.
§ 99. To have феъли а с о с и й феъл сифатида эга бўлмоқ маъносида ишлатилади:
I have a good watch. Менда яхши бир соат бор.
He had a large library. Унда катта кутубхона бор эди (Унинг катта кутубхонаси бор эди).
We shall soon have a new radio set. Бизда яқинда янги радиоприёмник бўлади (Бизнинг яқинда янги радиоприёмнигимиз бўлади).
Изох: to have феъли эга бўлмоқ маъносини беради, лекин, ушбу феъл ўзбек тилига бор, бор эди, бўлади; йўқ, йўқ эди, бўлмайди деб таржима қилинади.
Present ва Past Indefinite нинг с ў р о қ шаклида феъл эгадан олдинга қўйилади: