М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

§ 198. Герундий х о л вазифасида қуйидаги холатларда ишлатилади:

1. 
   В а қ т н и ифодалаш учун on (upon) кейин, -гач, биланоқ, after кейин, сўнг, before олдин, in вақтида, чоғида предлоглари билан:
   

On finding that the engine was working badly, the pilot was obliged to land. Моторнинг ёмон ишлаётганлигини билгач (билиши билан, билганидан кейин), учувчи қўнишга мажбур бўлди.
After saying this he left the room. Шуни айтиб (айтганидан кейин) у хонадан чиқди.
Before leaving for Tashkent I called on my brother. Тошкентга кетишдан олдин акамнинг олдига кирдим.
In retreating the German fascists burned down towns and villages. Чекиниш пайтида немис фашистлари шахар ва қишлоқларни ёқиб юборишди.
On (upon) ва after предлогларидан сўнг одатда Indefinite Gerund ишлатилади (§ 194).
Герундий томонидан ифодаланган иш-харакат феъл томонидан ифодаланган иш-харакатдан олдин содир бўлганлигини таъкидлаш хохланган холатларда after предлоги ишлатилади. Фақат иш-харакатнинг кетма-кет содир бўлганлигини ифодалаш зарур бўлганида эса герундий on (upon) предлоги билан ишлатилади. (Perfect Participle ва Present Participle нинг ишлатилишини таққосланг).
Вақтни ифодаловчи герундийли оборотлар (before предлогли оборотдан ташқари) сифатдошли оборотлар билан эквивалентлидир:
on coming home … = coming home …
after saying this … = having said this …
in retreating … = while retreating …

2. 
   С а б а б н и ифодалаш учун for учун, through сабабли, оқибатида, owing to сабабли предлоглари билан:
   

Excuse me for being so late. Бунчалик кечикканим учун кечиринг.
We are obliged to you for sending us the latest market reports. Бизга сўнгги бозор хисоботларини юборганингиз учун сиздан миннатдормиз.
He caught cold through getting his feet wet. У оёқларини хўл қилганлиги сабабли (учун) шамоллаб қолди (У оёқларини хўл қилиши оқибатида шамоллаб қолди).

3. 
   И ш – х а р а к а т н и н г б а ж а р и л и ш т а р з и н и ифодалаш учун by предлоги билан воситасида, орқали маъносида (қандай қилиб? сўроғига жавоб бўлади):
   

He improved his article by changing the end. У сўнгини ўзгартириб (ўзгартириш орқали) мақоласини янада яхшилади.
We were able to discharge the boat in 24 hours by using a powerful crane. Биз кучли кранни ишлатиб 24 соатда кемани (юкдан) бўшата олдик.

4. 
   Б и р г а л и к д а г и х о л а т л а р н и ифодалаш учун besides … дан ташқари, instead of ўрнига, without –май, масдан, apart from … дан ташқари, бошқа предлоглари билан: