М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

Do I? - Нахотки? (Шундайми? Ростданми?)

He didn’t pass the examination. - У имтихондан ўтмади.

Didn’t he? - Нахотки?

He can swim across this river. - У ушбу дарёдан сузиб ўта олади.

Can he? - Ростданми?

He has written a play. - У пьеса ёзди.

Has he? - Ростданми? Нахотки?

5. 
   Бир предмет ёки шахсга нисбатан айтилган фикр бошқа бир предмет ёки шахсга нисбатан хам бир хил тегишли эканлигини ифодалаш учун ишлатиладиган So do I ёки Neither (nor) do I т и п и д а г и о б о р о т л а р д а ишлатилади. Бўлишли оборотда so равиши, бўлишсизида эса neither ёки nor ишлатилади. Ёрдамчи ёки тўлиқсиз феъл эгадан (кишилик олмоши ёки отдан) олдин қўйилади. Ўзбек тилида бундай оборотлар Мен хам, у хам ва хоказоларга мос келади:
   

- I get up very early. - Мен жуда эрта тураман.
- So do I. - Мен хам.
- She saw him yesterday. - У кеча уни кўрди.
- So did Peter. - Петр хам (кўрди).
- She didn’t see him yesterday. - У кеча уни кўрмади.
- Neither (nor) did Peter. - Петр хам (кўрмади).
- I can do it. - Мен буни қила оламан.
- So can I. - Мен хам (қила оламан).
- I can’t do it. - Мен буни қила олмайман.
- Neither (nor) can I. - Мен хам (қила олмайман).
§ 160. Ёрдамчи ва модал феълларни олдинги феълни такрорламаслик мақсадида ишлатиш инглиз тилида кенг тарқалган ва юқорида тахлил қилиб ўтилган холатлар билан чегараланиб қолмайди, буни қуйидаги мисолларда хам кўриш мумкин:
He doesn’t speak English, but his wife does.
У инглиз тилида гапирмайди, лекин унинг турмуш ўртоғи инглиз тилида гапиради.
He thinks that I’ve already bought the tickets, but I haven’t.
У мени чипталарни аллақачон сотиб олган деб ўйлайди, лекин мен хали сотиб олганим йўқ.
He says he won’t go to the concert, but if we ask him, I’m sure he will.
У концертга бормайман деяпти, лекин биз ундан сўрасак, ишончим комил, у боради.
You don’t work as much as I do. Сиз менчалик кўп ишламайсиз (Сиз мен ишлаганчалик кўп ишламайсиз).
Тахлил қилинган барча холатларда ёрдамчи ёки модал феъл олдинги гапда феъл-кесим таркибида қайси шаклда бўлган бўлса, худди ўша шаклда ишлатилган. Агар маъно жихатидан феълни бошқа шаклда такрорлаш талаб қилинса, унда мазкур ёрдамчи ёки тўлиқсиз феъл ўша талаб қилинган шаклда ишлатилади:
I didn’t understand this rule when you explained it to me yesterday, but now I do (understand нинг ўрнига ишлатилган).
Кеча бу қоидани менга тушунтирганингизда тушунмаган эдим, лекин хозир тушунаман.
I shall go to the theatre, if you do (go нинг ўрнига ишлатилган).
Агар борсангиз, мен хам театрга бораман.
I never go to the cinema on week-days, but yesterday I did (went нинг ўрнига ишлатилган).
Мен иш кунлари кинога бормасдим, лекин кеча бордим.
He hasn’t written his composition as well as I expected he would (would write нинг ўрнига ишлатилган).
У иншосини мен кутганчалик яхши ёзмаган.
Изох: Феъл-кесимнинг ўрнига ишлатилган ёрдамчи ёки модал феълдан олдин равиш келиши мумкин:
- Do you have dinner at home? - Тушликни уйда қиласизми?
- Yes, I always do. - Ха, доимо.
I always come early, but he never does. Мен доимо эрта келаман, у эса (хеч қачон эрта) келмайди.