М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

Do you have your hair cut at this hairdresser’s?
I don’t have my hair cut at this hairdresser’s.
Did you have the letters posted yesterday?
I didn’t have the letters posted yesterday.
§ 103. To have феъли «to have + от (ёки олмош) + to юкламали инфинитив» бирикмасида иш-харакатни бажаришга мақсад, истакни ифодалаш учун ишлатилади:
I have something to tell you. Мени сизга айтадиган гапим бор (Мен сизга бир нарса айтмоқчиман).
I have a new book to show you. Мен сизга янги бир китобни кўрсатмоқчиман.
Сўроқ ва бўлишсиз шакллари to do ёрдамчи феълисиз ясалади:
Have you anything to tell me?
I haven’t anything to tell you.
Изох: АҚШ да to have феълининг Present ва Past Indefinite даги сўроқ ва бўлишсиз шакллари барча холатларда to do ёрдамчи феъли ёрдамида ясалиши мумкин (албатта, to have феълининг ўзи ёрдамчи феъл хисобланган холатлар бундан мустасно):
Does he have a good library? (Has he a good library?)
I don’t have anything to show you. (I haven’t anything to show you).

To have феълининг ишлатилиш холатлари умумий жадвали

№	Холатлар	Мисол	Таржимаси
1	Ё р д а м ч и феъл сифатида	He has returned to Moscow.	У Москвага қайтган.
2	А с о с и й феъл сифатида эга бўлмоқ маъносида	He has a good radio set.	Унинг яхши бир радиоприёмниги бор.
3	О т л а р б и л а н б и р и к м а л а р д а	I usually have dinner at home.	Мен, одатда, уйда тушлик қиламан.
4	М а ж б у р л и к н и ифодалаш учун	I have to go to the library.	Мен кутубхонага боришим керак.
5	«to have + от (ёки олмош) + Past Participle» бирикмасида	I had the letters posted yesterday.	Мен хатларни кеча жўнаттириб юбордим.
6	«to have + от (ёки олмош) + инфинитив» бирикмасида	I have something to tell you.	Мен сизга бир нарса айтмоқчиман.

To do феъли


§ 104. To do феъли, феълларнинг тусланиши умумий қоидаларига асосан, аниқ ва мажхул нисбатнинг барча замонлари бўйича тусланади.
§ 105. To do феъли ё р д а м ч и феъл сифатида қуйидаги холларда ишлатилади:

1. 
   Барча феълларнинг (ёрдамчи ва модал феъллардан ташқари) Present ва Past Indefinite даги с ў р о қ хамда б ў л и ш с и з шаклларини ясашда:
   

Do you speak English? Инглиз тилида гапирасизми?
He doesn’t work here. У бу ерда ишламайди.