M. Mirsaidov

Hududiy valyuta tizimi – milliy va jahon valyuta tizim-larining oraliq elementlari bo’lib, u mamlakatlar hududiy guruhi integratsiyasiga xizmat qiladi. Bunga misol qilib, Evropaning valyu-ta-iqtisodiy ittifoqini keltirish mumkin.
Jahon valyuta tizimi – bu alohida olingan milliy iqtiso-diyotni jahon xo’jaligi bilan bog’lovchi mexanizmdir.

Milliy valyuta tizimi		Jahon valyuta tizimi
Milliy valyuta. Milliy valyutaning kon- vertirlanishi. Milliy valyuta pariteti. Milliy valyuta kursining tartibi.		Xalqaro valyuta hisob-kitob birliklari valyuta zaxirasi. Valyutaning o’zaro konvertir-lanish shartlari.
Valyutaviy chegaraning va nazoratining bor-yo’qligi. Mamlakatning xalqaro valyuta likvid-ligini tartibga solish		Valyuta paritetining birxillashtirish tartibi.
Xalqaro kredit ayirboshlash vositalaridan foydalanishni tartibga solish.		Valyuta kursi tartibining reglamenta- tsiyasi.
Mamlakatning xalqaro hisob- kitoblarini tartibga keltirish		Valyuta chegaralarini davlatlararo tartibga solish.
Milliy valyuta bozori va oltin bozorining tartibi.		Xalqaro valyuta likvidligini davlat- lararo tartibga solish.
Mamlakatning valyuta munosabatlari.		Xalqaro kredit ayirboshlash vositalari- dan foydalanish qoidalarini yaxlitlashtirish.
		Xalqaro hisob-kitoblarning asosiy shakl-larini yaxlitlashtirish.
		Jahon valyuta bozori va oltin bozorining tartibi
		Davlatlararo valyutaviy tartibga solish-ni amalga oshiruvchi xalqaro tashkilotlar

Xalqaro kelishuvlar, ikkiyoqlama va ko’pyoqlama shartnomalar va aktlar, jahon valyuta tizimining huquqiy asosini tashkil etadi. Jahon valyuta tizimining asosiy maqsadi – eksport va import uchun to’lovlarni tovar, kapital, xizmatlar va boshqa faoliyat turlarini amalga oshirishda xalqaro hisob-kitoblarni tashkil etish orqali samarali vositachilik qilish, shuningdek, xalqaro mehnat taqsi-motini rivojlantirish uchun mamlakatlar o’rtasidagi munosabat-larda qulay muhitini yaratishdan iborat.

Jahon valyuta tizimi yordamida iqtisodiy resurslarning bir mamlakatdan boshqasiga ko’chishi yoki aksincha, ushbu jarayonlar chegara-lanishi, milliy iqtisodiyot mustaqilligi cheklanishi yoki kengayi- shi, iqtisodiy muammolar (masalan, ishsizlik, inflyatsiya) bir mam- lakatdan boshqasiga «ko’chib o’tishi» mumkin.
Jahon valyuta tizimi faoliyat yuritish va tartibga solishning alohida mexanizmlariga ega va jahon xo’jaligining global maqsad-larini ko’zlasa- da, u milliy pul va hududiy valyuta tizimlari bilan chamcharchas bog’langan.
Jahon valyuta tizimi xalqaro pul munosabatlari tashkil topishining tarixiy shakli bo’lib, u davlatlararo shartnomalar or-qali mustahkamlangan.
Jahon hududiy va milliy valyuta tizimlari doirasida quyidagi moliyaviy operatsiyalar amalga oshiriladi:

1.