М. Марупова, Р. Акбаров, Г. Мирзахмедова “фармакогнозия”

Доривор препарати.
Қайнатма. Маҳсулот оғиз чайқаш учун 
ишлатиладиган чой-йиғмалар таркибига киради. 
Назорат саволлари: 
1. Ошловчи моддалар тузилишини айтиб беринг.

---

80 
2. Ошловчи моддаларни ўсимликларда тарқалишини айтиб беринг.
3. Ошловчи моддларани физикавий ва кимѐвий хусусиятларини 
таърифланг.
4. Ошловчи моддаларни тиббиѐтда қўлланилиши.
5. Ошловчи моддалар учун чўктирувчи ва рангли реакцияларни айтиб 
беринг.
6. Ошловчи сумахнинг тузилиши, таркиби ва тиббиѐтда қўлланилиши.
7. Эманнинг тузилиши, кимѐвий таркиби ва тиббиѐтда қўлланилиши.
 
15-мавзу: Доривор ўсимликнинг майдаланган хом ашёсини анализ 
қилиш 
1.Мақсад:
1) Маҳсулот тайѐрлаш, йирик ва майда хом ашѐлар ҳақидаги 
маълумотларни билиш; 
2) Майдаланган хом ашѐни анализ қилиш. 
2. Назарий қисм: д
ори препаратлари тайѐрлаш учун доривор ўсимлик 
маҳсулотлари омборлар, Гален лабораториялари, фармацевтика заводлари, 
жумладан дорихоналарга ҳам турли ҳолда юборилади. Улар майдаланмаган – 
бутун, қирқиб йирик майдаланган ѐки майдалаб кукунга айлантирилган 
ҳолда келиши мумкин. Шунинг учун уларни анализ қилиш – яъни 
чинлигини, сифатини ва маҳсулотдаги аралашмаларни аниқлаш усуллари 
ҳам турлича бўлади.
Агар доривор ўсимликлар маҳсулоти бутун - майдаланмаган ҳолда 
омборларга ва дорихоналарга келса, уларнинг ташқи кўринишига қараб, 
ўзларига хос белгиларни ҳисобга олиб, яъни морфологик анализ қилинади. 
Бунда баъзан лупадан ва айрим ҳолларда микроскопдан фойдаланилади. 
Морфологик анализ қилинганда маҳсулотнинг устки кўринишига аҳамият 
берилади ва уларнинг ўзига хос белгиларини топиб ҳамда тегишли 
«аниқлагич калит» ѐрдамида анализга берилган маҳсулот чинлиги 
аниқланади. 

---

81 
Бордию, доривор ўсимликлар маҳсулоти йирикроқ майдаланган – 
қирқилган ҳолда бўлса, унда аввал лупа ва бинакуляр-микроскоп ѐрдамида 
устки кўринишини ўрганилади (морфологик анализ), сўнгра охирги ҳал 
қилувчи хулосага келиш мақсадида маҳсулотдан микроскопик препарат 
тайѐрлаб, микроскоп остида кўрилади ва унга хос белгиларни топиб тегишли 
«аниқлагич калит» ѐрдамида чинлиги аниқланади (идентификация 
қилинади).