М. М. Мусаев компьютер тизимлари ва тармоқлари

4.8. Операцион тизимларни аппаратли қувватлашнинг намунавий воситалари

Барча замонавий аппаратли платформалар операцион тизимларни қувватлаш аппаратли воситаларининг бир қанча намунавий тўпламига эга. Уларга қуйидаги компонентлар киради:

• 
  ядро иш тартибини қувватлаш воситалари;
  
• 
  манзилларни трансляциялаш воситалари;
  
• 
  жараёнларни қайта улаш воситалари;
  
• 
  узилишлар тизими;
  
• 
  тизимли таймер;
  
• 
  хотира соҳаларини ҳимоялаш воситалари;
  

Ядро иш тартибини қувватлаш воситалари, одатда, кўпинча процессор ҳолати регистри ишорали регистр (ИР) дейиладиган процессорнинг тизим регистрига асосланган (1-5 бобга қаранг). Бу регистр процессорнинг иш тартибини аниқлайдиган белгилар, шу жумладан, жорий ядро иш тартиби белгисидан иборат.
Манзилларни трансляциялаш воситалари жараён буйруқларида бўлган виртуал манзилларни физик хотира манзилларига ўзгартириш операциясини бажаради. Манзилларни трансляциялашга мўлжалланган жадваллар, одатда, катта ҳажмларга эга бўлади, шунинг учун уларни сақлаш учун оператив хотиранинг қисми ишлатилади, процессорнинг аппаратураси эса бу қисмлар кўрсаткичларига эга. Манзилларни трансляциялаш воситалари бу кўрсаткичларни жадвал элементларига рухсат этилиш ва манзилли бажарилиш учун ишлатилади, бу трансляциялаш процедурасини фақат дастурли ишлатилишга қараганда сезиларли тезлаштиради.
Жараёнларни қайта улаш воситалари тўхтатиб қўйилган жараёнларнинг параметрларини тез сақлаш ва активлаштириладиган жараённинг параметрларини қайта тиклаш учун мўлжалланган. Параметрлар маълумотлари, одатда, процессорнинг барча умумий вазифали регистрларидаги (УВР), ишорали ИР регистридаги (ноль, ўтказиш, ўта тўлиш ҳолатлари) маълумотлардан, шунингдек, операцион тизим билан эмас, алоҳида процессор билан боғлиқ бўлган тизим регистрлари ва кўрсаткичлари (масалан, жараён манзилларини трансляциялаш жадваллари кўрсаткичлари) дан иборат бўлади. Тўхтатиб қўйилган жараёнларнинг параметрларини сақлаш учун, одатда, процессорнинг кўрсаткичлари билан қўллаб қувватланадиган оператив хотиранинг соҳаси ишлатилади.