М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

T2
- tekis elastik siqilish koeffitsiyenti;
Tm -
notekis elastik siqilish koeffitsiyenti;
Tx-
tekis elastik siljish koeffitsiyenti;
7* - notekis elastik siljish koeffitsiyenti.
Bu koeffitsiyentlar 
a
0 
a x
zo'riqishlar bilan poydevor tag yuzasidagi 
Mm
va 
Mh 
mom entlam i o'zaro bog'laydi. M a’lumki bu momentlar tik yo'nalgan z, yotiq 
yo'nalgan 
x
elastik siljishlam i, yotiq yo'nalgan bosh inertsiya o 'q i va poydevor tag 
yuzasining og'irlik markazidan o'tuvchi tik yo'nalgan o'qqa nisbatan burilish 
burchagini hosil qiladi:
-7
 .
cr.
Ts F
K ;
T . - F
К л 
Tm J m 
K m
M,.
H = -
T , . j h 
K„
(16.1)
bunda: 
a
z , < r , - z v
a x
o'qlariga monand yo'nalgan zo ’riqishlar;
F
- poydevor tag yuzasi;
Mm, Mh -
poydevomi og'irlik markazidan o'tuvchi tik va yotiq yo'nalgan 
o'qlarga
nisbatan olingan tashqi kuchlar momenti;
Jm.Jh -
shu o'qlarga nisbatan olingan poydevor tag yuzasining inertsiya 
moment;
Ka Km, Kx, Kt, -
tekis va notekis elastik siqilishga hamda tekis va notekis 
elastik
2 1 3

---

siljishga monand zaminning bikrlik koeffitsiyentlari;
Tz, T„„ T„ Т/,
koeffitsiyentlarining qiymatlari tajriba yordamida aniqlanadi. 
Agar tajriba o'tkazishga imkon bo'lm asa, u holda 
m e’yoriy xujjatlarda 
keltirilgan taqribiy ifodalardan foydalanish mumkin. Masalan, poydevor tag 
yuzasining maydoni 200 m2 dan kichik bo'lsa 
T-
ning miqdori quyidagicha 
hisoblanadi.
T, = v E ( l + j F 0 / F )
(16.2)
bunda: 
fi
- grunt turiga bog‘ liq koeffitsiyent 
(1/m). 
Qumlar uchun - 1,0, loyli 
qumlar va qumli loylar uchun -
1.2,
loyli gruntlar uchun 1,5 qabul qilinadi.
E-
gruntning umumiy deformatsiya moduli, MPa, 
F o =
10 m2;
F -
poydevor tag yuzasining maydoni.
Tag yuzasining maydoni 50 m2 dan kam bo'lmagan poydevorlar uchun 
Tz
ning 
miqdorini O. A. Savinov tuzgan jadvaldan (16.1) aniqlash mumkin.
16 .1 -jadval
Tekis elastik siqilish koeffitsiyenti 
Tz
ning qiymati
Gruntning nisbiy bosimi
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
r z , 
MPa
20
40
50
60
70
Shuningdek, 
Tm T, va Th
laming qiymatlari quyidagi taqribiy ifodalar yordamida 
aniqlanadi:
Tm
= 2 
T.
]