М авж уда қам идовл н и го ра с у л а й м о н о в а эски ўзбек ёзуви

Мунфасил ҳарфлар
Бу гуруҳга кирувчи қарфлар «бир шаклли харфлар» деб қам 
юритилади. Бундай дейилишига сабаб бу гуруҳ ҳарфлари фақат ўзидан 
олдин келадиган ҳарфларгагина қўшилиб ёзилади. Агар ўзидан кейинги 
ҳарфларга қўшилгудек бўлса, упарнинг ҳарфлик шакли йўқолади. 
Юқорида айтиб ўтганимиздек, бу ҳарфлар сони етгита бўлиб, улар 
қуйидагилар:
№ Ҳарфнинг номи
Ҳарф ифодалайдиган товуш
Ҳарфнинг ёзилшии
1
.
Алиф
а, о, и. у
\
2
. Дол
д
0
3.
Зол
3
4.
Ре
р
5.
Зе
3
6
. Же
ж
>
7.
Вов
В, у, ў
Мунфасил ҳарфлар икки хил ёзилиш шаклига эга бўлиб, баъзилари 
сатр чизиғи устида, баъзилари сатр чизиғидан пастга тушириб ёзилади.
Алиф ҳарфи
I 
I 
I 
1
I
Алиф ҳарфи чўзиқ «а» унли товушини ифода этади. Сатр чизиғи деб 
аталувчи чизикнинг устига юқоридан пастга қараб ёзилади. Унинг ўзидан 
олдин келадиган ҳарфга қўшилиб ёзиладиган иккинчи шакли 
0
эса 
пастдан юқорига қараб ёзилади.
Алиф ҳарфи «о» чўзиқ унлисини ҳам ифодалаши мумкин. Бунинг
учун алиф ҳарфининг устига «мадд» деб аталувчи белги ( ) қўйилади.
Шуни алоҳида таъкидлаб ўгиш жоизки, маддли алиф факат сўз 
бошидагина келади. Сўз ўртаси ва охирида апифнинг ўзи ўрнига қараб «а» 
ёки «о» тарзида ўқилаверади. «Мадд» арабча сўз бўлиб, «чўзши» деьш 
маънони англатади. Мадд белгиси қўйилган алиф «алифи маидуда» деб 
аталади.
Маддли апифнинг ёзилишига диққат қилинг: ^ 1 I I
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1- топшириқ. 
Алиф 
ҳарфининг 
алоҳида 
ва 
боғланган 
кўринишларини бир бетдан ёзинг.