М аълум от лар билан тулдирилган дарслик ярат иш ни такозо этди



Download 19,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet98/245
Sana25.02.2022
Hajmi19,12 Mb.
#298996
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   245
Bog'liq
Нормальная физиология Алявива. О

Тиреот роп горм он ёки т иреот ропин.
Тиреотропин таъси - 
рида цалцонсимон безда тироксин ва трийодтиронин гормонла- 
рининг секрецияси кучаяди.
Тиреотропин протеаза фаоллигини ош ириб, цалцонсимон 
безда гиреоглобулин парчаланишини кучайтиради, натижада 
цонга тироксин ва трийодтиронин куплаб чикади. Бундан таш к- 
ари, цалцонсимон бездаги ^уж айралар сонини ва фаоллигини 
оширади. Тиреотроп гормони ^айвонларга юборилса, цалцон- 
симон без усиб кетади, гипофиз олиб таш ланган ёш ^айвонлар- 
да эса калконсимон бези ривожланмайди. Гипофизи олиб таш ­
ланган хайвонларда асосий алмашинув ва оцсиллар алмаш ину- 
ви сусаяди. Организмга тироксин ёки тиреотроп гормонларни 
юбориб, асосий алмашинувни ва оцсиллар алмашинувини кута- 
риш мумкин. Дайвон организмига узоц вацт хар куни етарли ми 
ц-
дорда тиреотроп гормони юборилса, худди одамларда учрайди- 
ган Базедов касаллиги симптомларини кузатиш мумкин. Тире- 
отропиннинг цанча м и л о р д а ажралиб чициш и цондаги калкон­
симон без гормонларининг концентрациясига борлиц, цонда цал- 
цонсимон без гормонлари куп булса, тиреотропин секрецияси 
сусаяди ва аксинча. Шундай цилиб, бу ерда тескари богланиш 
механизми амалга ошади. Тиреотропиннинг ^осил булиши ги ­
поталамуснинг тиреолиберини орцали идора этилади.
Гонадотроп гормонлар ёки гонадот ропинлар.
Аденогипо- 
физда икки хил гонадотроп гормонлар иш лаб чикарилади. Бу- 
лар фолликулосгимулловчи ва лю теинловчи гормонлардир.
Ф олликулостим улловчи горм он у р го ч и ^ай вон тух ум д о - 
нида ф олликулни н г ривож ланиш ини ва уни Грааф ^у ж ай р а- 
сига айланиш ини таъминлайди, эр как ^ай вон д а эса урурдон- 
даги сперм атоген найчалар ри вож лан и ш и н и , сперм атоген ез- 
ни ва простата безининг ривож ланиш ини тезлаш тиради. Л ю ­
теинловчи гормон таъсирида ту х у м д о н д а овул яц и ян и н г руй 
бериши ва ёрилган Грааф ^уж айраси урн ида сар и к тан а ^о си л
булиш и тезлаш ади. Вояга етм аган ^ а й в о н л а р о рган и зм и га 
гонадотроп горм онларини м ун тазам рави ш д а ю б о ри л и бту- 
рилса, уларнинг тезрок; вояга етиши, жинсий аъзоларининг кат- 
талашуви ва иккиламчи жинсий белгиларнинг барвацт юзага чи-


киши кузатилади. Бундан англашиладики, ушбу гормонлар жин- 
сий безлар фаолиятига таъсир этади.
Г'онадотроп гормонларнинг ажралиб чикиши интенсивлиги 
жинсий аълоцанинг рефлектор таъсирига, уругдон ва тухумдон 
жинсий гормонларининг гуморал таъсирига, шунингдек, ташки 
муцитнинг турли омилларига боглиц булади.
Г онадотропинлар секрецияси гипоталамуснинг гонадолибе- 
рини орцали идора этилади. Бундан ташцари, манфий к.айтар 
богланиш механизм и цам бу гормонларнинг секрециясида му- 
цим ахамиятга эга. Конда тестостерон купайса, ЛГ секрецияси 
камаяди. К онда эстроген ва прогестерон гормонлари концент- 
рацияси ош са, бу иккала гормоннинг секрецияси камаяди.
С омат от роп гормон ёкиусиш гармони.
Усиш гормони орга- 
низмда усиш ва жисмоний ривожланиш жараёнларига таъсир 
этади. Бу горм оннинг нишон-аъзолари булиб суяк цисоблана- 
ди, Бундан таш цари, бириктирувчи тукималарга бой: мускул- 
лар, пайлар ва ички аъзоларга цам уз таъсирини курсатади. Усиш 
жараёнининг стимуляцияси, соматотроп гормонининг анаболик 
таъсири туфайли руёбга чикади. Анаболик таъсир хужайра ичи­
га аминокислоталар киришини кучайиши, ок.сил ва нуклеин кис- 
лоталар биосинтезининг кучайиши билан намоён булади. Шу 
жараёнлар билан бир каторда оцсил парчаланиши билан боглик 
реакциялар тормозланади. Соматотропин организмга киритил- 
ганда ёг деполаридан ёг чикиши кучайиб, организм асосий энер­
гия манбаи сиф атида ёглардан купроц фойдаланади. Шу муно- 
сабат билан сом атотроп гормоннинг маълум мицдори энерге­
тик сарф булиш дан цутилиб колади, нагижада оксилларнинг 
катоболизм тезлиги секинлашади. Организмнинг бундай цола- 
тида оцсилларнинг биосинтези уни парчаланишидан устунроц 
булиб цолади ва организмда мусбат азот мувозанати кузатила­
ди. С оматотропиннинг анаболик таъсири натижасида остеобла- 
стлар фаоллиги ортади, хамда суякда оксилли матрицаларнинг 
цосил булиши стимулланади. Булардан ташцари, бу гормон суяк 
туцимасининг минерализациясини кучайтиради, натижада орга­
низмда калций ва фосфор купроц ушланиб цолади. Юцоридаги 
фикрларга асосланиб айтамизки, соматотропин организмда суяк 
ва тогай туцим аларнинг цосил булишини кучайтиради, бироц 
бу гормонни лаборатория шароитида. организмдан тапщарида, 
цужайралар културасига юборилганда, уларнинг усиши айтар- 
ли сезилмайди. Ш унга асосланиб. бу гормон тукималарга бево- 
сита таъсир курсатмайди, деган фикрлар пайдо булади. Орга-


низмга тушган соматотропин таъсирида махсус таш увчилар 
хосил булади. Буларнинг бевосита туцималарга таъсири нати- 
жасида анаболик эффект юзага чи^ади. Бундай хосилаларни 
«соматомедин»лар деб атадилар. Дозирда улардан 4 таси маъ- 
лум. Уларнинг барчаси оксил табиатли булиб, сом атотроп гор- 
мони таъсирида жигарда з^осил булади. Соматотропин углевод- 
лар алмашинувига з^ам кучли таъсир курсатади. Бу 
1
ормоннинг 
таъсири натижасида плазмада глюкоза мивдори ортиб кетади. 
Бу эффектнинг механизми цуйидагича туш унтирилади. Бирин- 
чи навбатда, глюкоза энергетик мацсадларда фойдаланилмай- 
ди, юкорида айтилганидек бу шароитда энергия манбаи булиб 
фа^ат ёрлар хизмат цилади. Бундан таш^ари, уш бу гормон глю- 
козанинг ту^ималарга утилизациясини з^ам тормозлайди, з^амда 
инсулин таъсирига сезувчанлигини пасайтиради. Сог.атотроп 
гормони таъсирида инсулиназа фермента фаоллиги ошаци. Бун­
дан ташкари, соматотропин в-хужайраларга таъсир этиб, инсу­
лин секрециясини з^ам кучайтиради. Буларнинг барчаси гипо- 
физар диабетга олиб келиши мумкин.
Усиш гормонининг секрецияси гипоталамусни соматолибе- 
рин ва саматостатин гормонлари томонидан и дор а этилади. 
Усиш гормонининг секрециясини ортиши 
1
^он плазмасида глю­
коза ва ёг кислоталари микдори пасайиб кетганда кузатилади.
Усиш гормони ёшликдан етарли ишлаб чи^арилмаганда, бо- 
лаларнинг усиши кескин равишда тухтайди, одам умрбод пака- 
на булиб цолади (гипофизар паканалик). Гудаклик даврида усиш 
гормони з^аддан ташцари куп ишланса, гигантизм авж олади, 
бунда одамнинг буйи 240-250 см га, вазни 150 кг га етади.
Волга етган одамда усиш гормони ортицча иш ланса, буй уму- 
ман усмайди, чунки усиб булган, аммо гавданинг усиш ^обили- 
ятини сак^лаб долган аъзолари: 
1
^ул-оё^ бармо^лари ва панжала- 
ри, бурун ва пастки жаг, тил, кукрак ва ^орин бушлиьидаг и аъзо- 
лар усади. Бу касаллик акромегалия деб аталади.

Download 19,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   245




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish