M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova



Download 1,05 Mb.
bet149/274
Sana07.11.2022
Hajmi1,05 Mb.
#861701
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   274
Bog'liq
M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova

Shaxsi noaniq gap. Kesimi, odatda, fe`l bilan ifodalanib, harakatni bajaruvchi shaxsni aniq ko`rsatib turmaydigan bir bosh bo`lakli gap shaxsi noaniq gap deyiladi.
Shaxsi noaniq gapning kesimi uchinchi shaxsga qaratilgan bo`lsa ham, bajaruvchisi noaniq bo`ladi.
Shaxsi noaniq gapning kesimi quyidagicha ifodalanadi.

  1. Aniqlik (ijro) maylidagi fe`l bilan:

  1. o`tgan zamon fe`l shakllari bilan: Axtargan topar, deb bejiz aytmaganlar. (J.Abdullaxonov). Xuddi shu kunning ertasiga kimdir uni qidirib yurganini aytdilar. (J.Abdullaxonov). Baribir to`y- hashamlarda, gap-gashtaklarda uni goh Aleksandr Sergeevich Pushkin. goh Alisher Navoiy ... deb chaqirishardi. (S.Ahmad).

  2. hozirgi zamon fe`li bilan: Yong`oqni suv ombori deyishadi. (J.Abdullaxonov). Mehr ko`zda deb bekor aytmadilar. (F.Musajonov).

  3. kelasi zamon fe`li bilan: Ularni yarashtirishga urinishmoqchilar. (P.Qodirov).

  1. Buyruq-istak maylidagi fe`l bilan: ... mayli, mehnatimdan qirsinlar. (A.Qahhor).

  2. Shart maylidagi fe`l bilan: Bir oydan beri uchovidan birortasini ko`rsatarmikin deb ko`zim to`rt bo`lib qarayman. Hechki ko`rsatishmasa! (P.Qodirov).

Shaxsi umumlashgan gap. Kesimi fe`l bilan ifodalanib, umumga qaratilgan bir bosh bo`lakli gap shaxsi umumlashgan gap deyiladi. Bunday gaplarda hayotiy xulosalar, hayotiy tajribalar, umumiy qoidalar, umumlashgan mulohazalar ifoda qilinadi.
Shaxsi umumlashgan gapning kesimi ko`pincha buyruq-istak maylining ikkinchi shaxs shakli bilan ifodalanadi.
Maqollar ko`pincha shaxsi umumlashgan gap shaklida bo`ladi: Bilmagan ishga urinma, urinib tuzoqqa ilinma. (Maqol). Tulkining tavbasidan qo`rq, mug`ambirning - yig`isidan. (Maqol). Kattani katta bil, kichikni –kichik! (Maqol). Tilingni botir qilma, o`zingni botir qil (Maqol).
Shaxsi umumlashgan gapning kesimi ba`zan buyruq-istak maylining birinchi shaxs ko`plik shakli orqali ham ifodalanishi mumkin. Masalan: Xushmuomalali bo`laylik, bu go`zal sifat baxt- saodatning tuganmas xazinasi ekanini unutmaylik. («Oz-oz o`rganib dono bo`lur»). Qarilikning yuzimizdan ko`ra aqlimizda ajinlar hosil qilishdan ehtiyot bo`laylik. («Oz-oz o`rganib dono bo`lur»).
Shaxsi umumlashgan gapning bosh bo`lagi ot kesim shaklida ham qo`llanishi mumkin. Masalan: Kattaga xizmatda bo`l, kichikka izzatda bo`l. (Maqol). Salobatli bo`lma, sabotli bo`l. (Maqol).



Download 1,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   274




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish