M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova



Download 1,05 Mb.
bet148/274
Sana07.11.2022
Hajmi1,05 Mb.
#861701
1   ...   144   145   146   147   148   149   150   151   ...   274
Bog'liq
M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova

Egasi topiladigan gaplar


Egasi topiladigan gaplarda egasini kesim orqali beriladigan so`roq bilan topish mumkin bo`ladi. Bunday gaplar shaxsi aniq, shaxsi noaniq, shaxsi umumlashgan gaplarga bo`linadi.


Shaxsi aniq gap. Kesimi, asosan, fe`l bilan, ba`zan fe`ldan boshqa so`z bilan ifodalanib, harakatni bajaruvchi shaxsni aniq ko`rsatib turadigan bir bosh bo`lakli gap shaxsi aniq gap deyiladi.
Shaxsi aniq gaplarda ega lesik jihatdan shakllanmaydi va unga hech qanday ehtiyoj ham bo`lmaydi; kesim vazifasida kelgan so`z tarkibidagi tuslovchi affikslar shaxsni aniq ko`rsatib turadi.
Shaxsi aniq gapning kesimi quyidagicha ifodalanadi:

  1. Aniqlik (ijro) maylidagi fe`l va boshqa so`z turkumlari bilan. Masalan: Ertalabki poezddan qolmaslik uchun shoshilib chiqib ketayotgan edi. (O`.Hoshimov).

Shaxsi aniq gap kesimining aniqlik maylidagi fe`l bilan ifodalanishi quyidagicha:

  1. o`tgan zamon fe`l shakllari bilan: Ular bilan ham murosa qilolmagan edingiz-ku ... (P.Qodirov). Abdukarimova haqida bilmoqchi edim. (F.Musajonov).

  2. hozirgi zamon fe`l shakllari bilan: Endi ularning xatosini tuzatish uchun qancha mashaqqat chekamiz. (P.Qodirov). Gapimni tushuntirolmay qolamanmi deb qo`rqyapman. (J.Abdullaxonov).

  3. kelasi zamon fe`l shakllari bilan: Hech kim bilan hech qanaqa raqobat qilmoqchimasman. (J.Abdullxonov). Saviyasini tekshirmoqchimisan? (F.Musajonov).

  1. Buyruq - istak mayidagi fe`l bilan: Xatlarni menga bering! – deb qoldi Tolib aka. (F.Musajonov). Gazeta ishidan misol keltiib gapiray. (F.Musajonov).

  2. Shart maylidagi fe`l bilan:

Xulosangizga astoydil ishonsangiz, nimdan qo`rqasiz? Tushuntirsangiz, tushunishadi. (J.Abdullaxonov).
Shaxsi aniq gapning kesimi ba`zan fe`ldan boshqa so`zlar bilan ham ifodalanishi mumkin. Masalan: Kelishgan, o`qimishlisiz, buning ustiga yoshsiz. (F.Musajonov). Mulla Usmon, ... hammasidan xabardorsiz. (P.Qodirov).
Shaxsi aniq gaplar badiy adabiyotda, ayniqsa dialogik nutqda ko`p qo`llanadi.

Download 1,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   144   145   146   147   148   149   150   151   ...   274




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish