Loyihaning ayrim bosqichlarini bajarish bo’yicha tavsiyalar

Tashqi cho’zuvchi kuch ta’sir etuvchi, qotirilgan bolt hisobi. Bu holda ulanmaning zichligi va qattiqligini ta’minlash maqsadida bolt, vint yoki shpilka dastlabki R_o kuch bilan qotiriladi (6.9-rasm).
P = P₀ + x × P,
bu yerda R_o – dastlabki qotirish kuchi;
x - tashqi yuklamaning necha qismi boltga ta’sir etishini hisobga oluvchi koeffistient. Agar ulanma detallari zichlagichsiz qotirilsa x = 0,2...0,3 ga, agar zichlagichlar yordamida qotirilsa x = 0,4...0,5 ga teng.

6.9-rasm. Tashqi cho’zuvchi kuch ta’sir etuvchi, qotirilgan bolt

Oldindan qotirilgan boltlar ham cho’zilishga ham buralishga ishlaydi. Shuning uchun ikki xil zo’riqishga tekshirib ko’riladi va ularning o’rtacha kvadratik qiymati aniqlanadi va uni ekvivalent zo’riqish deb belgilanadi:
s_e = (s_p² +3t_k²)
Metrik rezbalar uchun ekvivalent zo’riqishni soddalashtirilgan formula bilan ham hisoblash mumkin: s_e =1.3×s_p
Detallari teshikka tirqishsiz ulangan boltlar hisoblari (6.10-rasm). Bu xolatda bolt ko’ndalang kuch ta’sirida zo’riqadi, natijada bolt qirqilish va ezilishga ishlaydi. Qirqish zo’riqishi teng:
p×d²

6.10-rasm. Detallari teshikka tirqishli a) va tirqishsiz b) ulangan boltlar Ezilish zo’riqishi teng
s_e = P /d_c ×d,N /mm²
bu yerda: δ -boltning kuch ta’sir etuvchi yuzasini o’lchami, mm.
Hisob ikki xil zo’riqish bo’yicha amalga oshiriladi va katta qiymat tanlanadi.
Agar ulanma tirqish yordamida qotirilgan bo’lsa, detallarni tashqi kuch ta’sirida hosil bo’ladigan ishqalanish kuchi asosida hisoblanadi. Qotirish kuchi quyidagicha aniqlanadi:
P_t = P ×i × f ×k, N
bu yerda: i – ishqalanish yuzalari soni; f – ishqalanish koeffistienti; k- zaxira koeffistienti (k=1,3...1,5).
Oddiy muhandislik hisoblari uchun soddalashtirilgan quyidagi formula tavsiya etilgan: P_h =1.3× P_t
Hisoblangan eng katta kuch asosida bolt diametri yuqorida keltirilgan formulalar yordamida aniqlab olinadi va yaxlitlab qabul qilinadi.