Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

 
Majburiyatlarning bekor boʻlishi tushunchasi 
 
Har  qanday  huquqiy  munosabat  kabi  majburiyat  ham  muayyan 
asoslar,  ya’ni,  muayyan  yuridik  faktlar  mavjud  boʻlgan  vaqtda  bekor 
boʻladi.  Majburiyatning  bekor  boʻlishi  deganda  vujudga  kelgan  yuridik 
fakt  tufayli  majburiyat  ishtirokchilari  huquq  va  burchlarining  bekor 
boʻlishi tushuniladi. 
Majburiyatlarni  bekor  boʻlish  asoslari  turkumlanganda  ularning 
oqibatlari  boʻyicha  normal  bekor  boʻlish  asoslari  (bunda  majburiyat  ijro 
etiladi  yoxud  kreditor  manfaatlari  muayyan  tarzda  qanoatlantiriladi  – 
hisobga  oʻtkazish,  voz  kechish  haqini  toʻlash,  majburiyat  yangilanishi 
bilan  bekor  boʻlishi)  va  normal  boʻlmagan  holatlar  boʻyicha 
majburiyatlarni  bekor  boʻlishi  asoslari  (majburiyatni  bajarish  mumkin 
boʻlmaganligi  munosabati  bilan  bekor  boʻlishi,  fuqaroning  vafot  etishi, 
yuridik shaxs tugatilishi, tadbirkorlik subyektining bankrotligi orqali bekor 
boʻlishi  va  umidsiz  qarz  sifatida  baholanadigan  boshqa  holatlar  boʻyicha 
bekor boʻlishi) farqlanadi.  
Amaldagi  qonunchilikka  koʻra,  majburiyat  quyidagi  hollarda  bekor 
boʻladi: 
1) majburiyatning bajarilishi bilan; 

---

275 
 
2) voz kechish haqini berish bilan; 
3) hisobga oʻtkazish bilan; 
4) talabdan boshqa shaxs foydasiga voz kechish bilan; 
5) qarzdor bilan kreditor bir shaxs boʻlib qolishi bilan; 
6) majburiyat yangilanishi bilan; 
7) qarzdan voz kechish bilan; 
8) bajarish mumkin boʻlmaganligi tufayli; 
9) davlat organi hujjati asosida; 
10) fuqaroning vafot etishi bilan; 
11) yuridik shaxs tugatilishi bilan. 
Yuqorida  koʻrsatilgan  umumiy  asoslardan  tashqari  majburiyatlarni 
bekor  qiladigan  yana  ba’zi  asoslar  ham  mavjud,  ularning  ayrim  turlari 
FKning  tegishli  boblarida  nazarda  tutilgan.  Jumladan,  FKning  32-bobida 
mulkni  ijaraga  oluvchi  shartnomani  istagan  vaqtida  bir  tomonlama  bekor 
qila olishi mumkinligi koʻrsatiladi.