Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Ma’lumot uchun! 
Odamlarni tashqi tuzilish xususiyatlari 
bo‘yicha identifikatsiya qilish – aynanligini belgilash imkoni 
insonning anatomik va informatik alomatlarining yig‘indisi individual 
bo‘lganligi va ularni ikkinchi shaxsda takrorlanmaslik ta’limotiga 
asoslanadi. Bu individuallik xususiyati amaliy va nazariy jihatdan 
kriminalistik faoliyatda yillar davomida o‘z isbotini topgan. Odam 
dunyoga kelib yil sayin o‘sadi, betob bo‘ladi, qariydi, turli sabablarga 
ko‘ra uning tanasida o‘zgarishlar hosil bo‘ladi, shunga qaramay 
tananing asosiy ko‘rinish xususiyatlari saqlanadi. Yillar davomida 
hosil bo‘ladigan o‘zgarishlar tananing ayrim qismlarining o‘lchovi, 
shakli va tusi nisbiy mustahkamlikka egadir.

---

142 
vazifalarni amalga oshirishga yordam beradi. Kiyimlar qatoriga 
odamning ba’zi tana a’zolaridagi odat bo‘lib qolgan buyumlar va 
taqinchoqlar ham kiradi. Bular qidirilayotgan odam bilan shaxsi 
noma’lum murdalarni identifikatsiya qilishda qo‘shimcha omil bo‘lib 
xizmat qiladi. 
Odamning tashqi qiyofasini aks ettiruvchi portretlar asosida 
identifikatsiya qilishda asosan ulardagi anatomik belgilar ishlatiladi. 
Protsessual tergov harakati bo‘lgan tanib olish uchun ko‘rsatishda 
odamning funksional belgilari (yurishi, nutqi va boshqalar) ham 
inobatga olinadi. 
Odamning tashqi qiyofa tuzilish xususiyatlarining yana bir 
ahamiyatli tomoni ularning nisbiy o‘zgarmasligi va mustahkamligidadir. 
Nisbiylik tushunchasi inson umrining ma’lum vaqt orasidagi o‘zgarmas 
xususiyatidir. SHuning uchun ma’lum vaqt oralig‘idagi nisbiy 
mustahkamlikka ega bo‘lgan belgi xususiyatlar ham shu tekshirilayotgan 
vaqtning shart-sharoitlari va holatiga ko‘ra baholanadi. Masalan, 10 yil 
davomida insonning hayoti davomida biror sabablarga ko‘ra muhim 
o‘zgarishlar yuz bermagan bo‘lsa, uning tashqi qiyofasi shu vaqtga 
nisbatan mustahkam hisoblanadi. Insonning yoshi, rivojlanish, o‘sish 
xususiyatiga qarab ba’zi tana qismlari o‘zgarishi mumkin. Ba’zi qismlari 
esa umr bo‘yi shaklining asosiy xususiyatini yo‘qotmaydi. Jumladan, 
yuz tuzilishi insonning 20-25 yoshlarida shakllanib bo‘ladi va turg‘unlik