Logopedik ritmika

Tutash 
va 
akslangan 
nutqni 
tarbiyalash
bosqichida 
logopedik 
korreksiyaning vazifalari o‘zgacha: prosodiyani, nafas nutqini tarbiyalash: nafas 
chiqarishni uzaytirish; motor chetga chiqishlarini, tovush talaffuz qilishning 
buzilishini korreksiyalash; o‘yin holatlarida va undan tashqarida sherik bilan muloqot 
qilishni o‘rgatish davom etadi; erkin xulqni tarbiyalash: faqat kattalardan chiqadigan 
talablarni emas, balki tengdoshlarining talablarini ham bajarish; lug‘atni 
faollashtirish, iboralarni to‘rtta so‘zgacha uzaytirish. Ko‘rsatilgan vazifalar quyidagi 
mavzularning o‘tishida amalga oshiriladi: «Kuz», «Qushlar», «Qo‘ziqorinlar», 
«Kasblar» – tutash talaffuz qilishda. «Kattalarning mehnati», «Qishlayotgan qushlar», 
«Qishlayotgan hayvonlar» mavzulari – akslangan talaffuz qilishda o‘tkaziladi.
Logoritmik mashg‘ulotlarda yuqorida ko‘rsatilgan vazifalar maxsus vositalar 
orqali amalga oshiriladi. Ilgari ko‘rsatib o‘tilgan mashqlardan tashqari qo‘shiqli, 
xorovodli o‘yin va mashqlar, qo‘shiqlarni sahnalashtirish kiritiladi, narsalarsiz 
harakatli o‘yinlarga o‘rgatish, qo‘l, panja, barmoqlar motorikasini rivojlantirish uchun 
o‘yinlar va boshqalar o‘tkaziladi. Logoped mashg‘ulotlarda tutash yoki akslangan
nutqli shug‘ullanadiganlar bilan muloqotda bo‘ladi. Negaki nutqning bu ko‘rinishlari 
ancha ko‘p vaqtni oladi (nutq namunasi ikki martadan talaffuz qilinadi: pedagog 
bilan yoki pedagogning orqasidan), shuning uchun logoritmik mashg‘ulotlarga kam 
sonli ish turlari kiritiladi.
Savol-javob nutqini tarbiyalash
davrida to‘la me’yorda axloqiy faollik va 
mustaqillik shakllanadi: guruhdagi butun shug‘ullanadiganlar mashg‘ulotlarda galma 
galdan logopedik vazifalarni bajarishda va o‘yinlarda yetaklovchi bo‘lishlari, 
sahnalarda, etyudlarda bosh rolni ijro etuvchi, navbatchi bo‘lishlari mumkin. 
Dialoglar savol-javob shaklida quriladi. Bu bosqichning vazifalari quyidagilar: 
nutqning prosodik komponentlari ustidagi; iborani beshta so‘zgacha uzaytirish 
ustidagi, iborani muttasil talaffuz qilish ustidagi, dialogning ifodaliligi ustidagi ish 
davom etadi. Shaxs sifatlarining tarbiyasi davom etadi: faollik, tashabbuskorlik, 
mustaqillik, ijodiylik. Tovush talaffuz qilishning buzilishlarini korreksiyalash amalga 
oshiriladi, tarbiyachi bilan birgalikda quyidagi mavzular bo‘yicha dasturlar o‘tiladi: 

---

“Qish”, “Yovvoyi hayvonlar”, “Mebel”, “Idish-tovoq”, “Qushlar” va ularning 
variantlari. 
Nutqning savol-javob shaklida nutq materiali tanlab olinadi. Masalan, 
bolalarning bir guruhi unlilarni balandlashgan ovoz bilan so‘roq ohangida, boshqasi 
esa pastlashgan ovoz bilan undov ohangida kuylaydilar. Xuddi shu ohangda sanoq 
mashqlari, qo‘shiqlar, musiqa jo‘rligidagi sahnalashtirilgan dialoglar va boshqalar 
o‘tkaziladi.