Logopedik ritmika

Pedagogik tekshiruv asoslari.
Eng avvalo, ular maxsus tashkil etiladigan va 
qisqacha qilib anglatilgan vazifa, kuzatish predmeti, shuningdek, omillarni qayd 
qiluvchi tizimga ega bo‘lgan pedagogik kuzatuvni o‘z ichiga oladi. Bunda tadqiqotchi 
pedagogik jarayon oqimiga aralashmaydi. Ishchi gipotezani aniqlab qo‘ygach, 
tadqiqotchi uning farazlarini tasdiqlovchi yoki rad etuvchi dalillarni yig‘adi. 
Pedagogik kuzatuvning shunisi bilan qimmatliki, u ob’ektni o‘rganishni tabiiy 
sharoitda o‘rganish imkoniyatini beradi. Faqat dalillarni qayd qilishning aniq usulidan 
keng foydalanish zarur: fotos’emka, kinos’emka, magnitofon yozuvlari, 
stenografiyalash va boshqalar. Xronometrirovaniya usuli bilan harakatni, harakatli 
o‘yinni, raqsni bajarishga sarflangan vaqtning mashg‘ulotni bir qismi yoki butun 
mashg‘ulotni egallagani aniqlanadi. Kuzatuv natijalari jurnalga, bayonnomaga, 
kundalikka kiritiladi.
Olingan ma’lumotlarga ishlov berishda tasodifiy dalillar tushirib qoldiriladi, 
qonunchilik aniqlanadi, xulosalar va umumlashtirishlar qilinadi. Agar dalillar yetarli 
bo‘lmasa, unda qayta pedagogik kuzatuv o‘tkaziladi. 
Tadqiqotchining topshirig‘i bo‘yicha o‘z-o‘zini kuzatish katta qiziqish 
tug‘diradi. O‘z-o‘zini kuzatishga, masalan, “suggestiv taassurot” deb nomlanuvchi 
jarayonda, qachonki oyna oldida artikulyator mashqlarni, qo‘shiq kuylash, 
osoyishtalik va harakatda nutq jo‘rligisiz va nutq jo‘rligida va h.k. da bajarishda 
ko‘rish, taktil, kinestetik hislarni kiritish zarur bo‘lganda murojaat qilinadi. Faqat bir 
narsani yodda tutmoq lozim, o‘z-o‘zini kuzatishni kattalardagina qo‘llash mumkin; 
o‘z-o‘zini kuzatish asosan faoliyat va harakatlar – ularning osonligi, qiyinligi, 
natijalari ustidan olib boriladi; o‘z-o‘zini kuzatish bilan shug‘ullanayotgan shaxs o‘z-
o‘zini kuzatish va uning natijalarini qayd qilish uslubi haqida atroflicha yo‘riqnoma 

---

olishi zarur. O‘z-o‘zini kuzatish ma’lumotlarini umumlashtirishda patsientning 
shaxsiy xususiyatlari bilan birgalikda sinaluvchining o‘z-o‘zini kuzatishning mohiyati 
va tashkil etilishi yuzasidan mulohazalarini ham inobatga olish zarur. 
Logopedik ritmika bo‘yicha tadqiqotlarda ochiq va yashirin kuzatuvni 
uyg‘unlashtirish maqsadga muvofiqdir.