Logopedik ritmika

Tushunarlilik va individualizatsiya tamoyili
nutqida buzilishi bo‘lgan 
shaxslarning yosh xususiyatlari va imkoniyatlarini hisobga olishni ko‘zda tutadi. U 
kattalar va bolalarning fiziologik va biomexanik jihatdan turlicha rivojlanishlari, 
logoritmik mashg‘ulotlar qurilishiga turlicha uslubiy yondoshuvlar, turlicha vositalar, 
shakllar ta’siri va h.k. Tushunarlilikning maqbul chorasi nutqiy buzilishi bo‘lgan 
shaxslarning yosh va harakatlanish imkoniyatlari, nutqiy buzilishning ular shaxsiga 
ta’siri va topshiriqning murakkablik darajasi bilan aniqlanadi. 
Tushunarlilikning shartlaridan biri harakatlanish, nutqiy va musiqiy 
topshiriqlarning vorisligi hisoblanadi. Bunga amaliy jihatdan korreksion kurs 
davomida materialni to‘g‘ri taqsimlash bilan erishiladi. Turlicha og‘zaki-musiqiy-
harakatlanish uyg‘unligini ketma-ket o‘zlashtirish va patsientlardagi qiyinchiliklarni 
bartaraf etishda barcha harakatlanish va nutqiy harakatlanish tizimini uyg‘unlashtirish 
va takomillashtirish qobiliyati rivojlanadi. Patsient unga bog‘liq vazifalarga kuchi 
yetsa, bu vazifalar organizmning funksional imkoniyatlaridan oshib ketmasa, ya’ni 
yosh va individual xususiyatlariga mos kelsa, unda talabni kuchaytirish ijobiy 
natijalarga olib keladi. 
Individualizatsiya tamoyillariga amal qilish uchun zaruriy shart patologik 
jarayon xarakterini: etiopatogenetik, simptomatik, tashhisiy tekshiruv, shuningdek, 
shug‘ullanuvchining reabilitatsion imkoniyatini aniqlash daslabki oydinlashtirishdan 
iborat. Individual yondoshuv yuqori asab tizimi faoliyati, yoshi, jinsi, kasbi, 
harakatlanish maqomi turlarini ham hisobga olishni ko‘zlaydi. 
Talabni asta-sekin oshirish tamoyili
 
shug‘ullanuvchilar oldiga birmuncha 
murakkab bo‘lgan yangi topshiriqlar qo‘yishni belgilaydi: harakatlanish, musiqiy, 

---

og‘zaki. Ularni bajarish jarayonida harakatlanish malakasi va ko‘nikmasi kengayadi 
va boyiydi, ixtiyoriy va nutqiy motorika takomillashadi, nutq tempi va ohangi 
berilgan musiqiy temp va ohangga muvofiq ravishda normallashadi. Yangi 
topshiriqqa o‘tish shakllangan malakalarning mustahkamlanishiga ko‘ra asta-sekinlik 
bilan amalga oshiriladi. Bola (kattalar) ning harakatlanish doirasida unga nutqiy 
faoliyatni ham boshqarishga yordamlashuvchi moslashuvchan qayta qurish ro‘y 
berishi uchun muayyan vaqt talab qilinadi.
Barcha ko‘rib chiqilgan umumdidaktik tamoyillarni ularning o‘zaro aloqasi 
bo‘lgan sharoitdagina amalga oshirish mumkin.