Lim vazirligi

MUSTAQIL ISH MAVZULARI VA SHAKLLARI

(8-semestr)

№	Mavzu nomi	TMT shakli	soati
1.	Areal lingvistika haqida umumiy ma'lumot.	Ma‘ruza mashg‘ulotlarini takrorlash, konspekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish. Areal lingvistikaning o‘zbek tilshunosligidagi o‘rni. Areal lingvistika fanining o‘rganish obyektlari. Areal tilshunoslik va tilning hududiy tarqalishi. Areal lingvistikaning shakllanishi va uning o‘rganilish tarixi. Fanning asosiy muammolari hamda hozirgi holati.	5
2.	Izoglos (dialektologik xaritada ma’lum bir tilda so‘zlashuvchi hududlar chegarasi), uning tarqalishi va tasnifi.	Amaliy mashg‘ulotlarga tayyorgarlik ko‘rish Amaliy mashg‘ulotlarini takrorlash, konspekt qilish, adabiyotlar bilan tanishsish. Ma’lum bir tilning paydo bo’lishi, uning hududiy tarqalishi, unga sabab bo‘lgan iqtisodiy, siyosiy, etnografik va madaniy omillar. Hududiy yaqin bo‘lgan tillarning o‘zaro munosabati va ularning ta’siri. Hududiy yaqin tillardagi o‘zaro ta’sir doirasi mavjud o‘tish zonalari, ya'ni vibratsion zonalarning hosil bo‘lishi. Lingvistik noturg‘unlikning kelib chiqish sabablarini tahlil qilish.	6
3.	Areal lingvistika fani muammolarining tilshunoslikning boshqa sohalar bilan kesishuvi.	Tarixiy, tasviriy, kiyosiy tadqiqotlar olib borish natijasida to‘plangan materiallarni hujjatlashtirish va xaritalashtirish. Areal tilshunoslik haqidagi ma‘lumotlarni elektron saydlar orqali ma‘lumotlar to‘plash. Evropa va rus hamda o‘zbek olimlarining areal tilshunoslik sohasidagi tadqiqotlari. Evropa va rus hamda o‘zbek olimlarining areal tilshunoslik sohasidagi tadqiqotlari.	5
4.	Ikki qo‘shni lahjalar va tillar orasidagi chegara va ularning kengayish xususiyatlari.	Tahlil qilayotgan areal shevasining taksonal belgilari, manjetlari, izoglossalari. Asta-sekinlik bilan rivojlanuvchi til davomiyligi tamoyilini aniqlash va tahlil qilish. O‘zbek arealogiyasi haqidagi tadqiqot mualliflarini o‘rganish.	6
5.	O‘zbek tili areal lingvistikasining shakllanishi.	Mahmud Koshg‘ariyning “Devonu lugatit turk” asarida turkiy tillar taraqqiyoti va tarqalish ko‘lami. Areologiyaning ob‘yekti. Predmeti. Xaritalashtirish va lingvistik geografiya metodlari. Toksonal tilshunoslik yo‘nalishi.	5
6.	Til taraqqiyotining hududiy kengayishi.	Geografik chegaradosh tillar. Mahalliy mintaqalarning sheva xususiyatlarini o‘rganish va shu bo‘yicha taqdimot yaratish.	6
7.	Areal lingvistikaning etnolingvistika, sotsiolingvistika va tipologiya bilan bog‘liqligi.	Madaniy va tarixiy maydon tushunchasi va uning taqsimlanish tamoyillari. Lingvistik geografiya. O‘zbekistonda lingvistik geografiya- ning shakllanishi va taraqqiyotini o‘rganish.	5
8.	O‘tish maydonlarining hosil bo‘lishi va ulaming mustaqil tillarga bo‘lgan ta’sir doirasi.	O‘zbek shevalarining areal o‘rganilishi. Atlas xaritalar asosida ma'lum tilning tarqalish ko‘lamini o‘rganish. Uning qo‘shni tillar bilan yaqinlik darajasi. O‘zbek shevalarining areali ma‘lumotlarini o‘rganish.	6
9.	O‘zaro ta’sir doirasidagi shevalar.	lahja va tillarning farq qiladigan ba'zi dialektal frazeologiya hamda uning dialektlararo qo‘llanishi. O‘zaro ta’sir doirasidagi tillarning so‘z turkumlari va ularga xos xususiyatlar.	5
10.	Tebranish hududidagi tillarning fonetik belgilari. Tillardagi undosh fonemalar va fonetik hodisalar talqini.	O‘zaro ta’sir doirasidagi tillarning farq qiladigan ba’zi xarakterli lug‘aviy xususiyatlari: antonim, omonim, sinonim, ko‘p ma'noli, eskirgan, tarixiy so‘zlar va neologizmlarning o‘ziga xosligi. Tebranish ta’sir doirasidagi sheva, lahja va tillarda sintaksis. Ulardagi so‘z birikmasi va gaplarning o‘ziga xosliklari.