Lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish

AMALIY MASHG’ULOT №2

Mavzu: Ilg’or texnologiyalarni taxlil qilish va solishtirish

Ishdan maqsad:
1) Tig’li ishlov berishda zamonaviy kesuvchi asboblarni qo’llash
2) Kesish maromlarini xisoblash
Nazariy maьlumotlar.
Spiral parma yoki parmalar tuzilishiga ko’ra 2 burchaklari asosan 118°,120° qilib tayyorlanadi.Bunday turdagi parmalardan tekis yuzalarga mexanik ishlov berishda foydalanamiz.Lekin,notexnologik yuzalar mavjud bo’lganda mexanik ishlov berish birmuncha qiyinlashadi.Bunday xollarda qo’shimcha moslamalar ,qo’shimcha asboblar kerak bo’ladi va o’z navbatida qo’shimcha sarf xarajatga ,ishlov berish vaqtining ortishiga olib keladi.Natijada ishlov berilayotgan detalning narxi ortadi va mexnat unumdorligi pasayadi.Bundan tashqari aniqligi va sifati yuqori teshiklar kerak bo’lganda esa kerakli aniqlikdagi va sifatli yuzalarni hosil qilish qiyinlashadi.Buning uchun esa qo’shimcha chora tadbirlar ko’rish talab etiladi.
Masalan: radiusli yuzalarda vertikal 90° teshik xosil qilish uchun belgilangan yuza frezalanadi,markaz parma yordamida o’yiq xosil qilinadi,parma yordamida teshik ochiladi.Yoki konduktor plitadan foydalanib teshik ochilishi mumkin lekin,ko’rinib turibdiki qo’shimcha vaqt va moslamalardan,asboblardan foydalaniladi.Moslamalarning yeyilishini e’tiborga olsak sifat va aniqlik yomonlashib boradi.

1-rasm. Maxsus konduktor vtulkalar
Biz taklif qilayotgan usulda esa qo’shimcha xarajatlar va moslamalarsiz burchak ostida,radiusli va shakldor yuzalarda teshik ochish mumkin.Buning uchun esa parma keskichini 2 burchagini 180° qilib olishni o’zi yetarli bo’ladi.Bu turdagi parmalarni ishlab chiqarish mumkin bundan tashqari oddiy spiral parmani jilvirlash yo’li bilan xam xosil qilish mumkin.Ushbu parma yordamida birdaniga xam tekis yuza xosil qilinadi va teshik ochish mumkin.Buning natijasida ishlov berilayotgan detalimizdagi teshikning aniqligi,sifati va unumdorligi ortib,detalning tannarxi arzonlashadi.Bunday parmalardan foydalanish asosiy va yordamchi vaqtlarni kamaytirishga xizmat qiladi.Bundan tashqari kesuvchi asbobga sarflanadigan mablag’larni tejashga olib keladi.
Konstruktsiyasiga ko’ra ular quydagicha bo’ladi.



2-rasm. Maxsus parma

3-rasm. Maxsus parma geometriyasi



4-rasm. Maxsus parmaning umumiy ko’rinishi.
2-O’tish. B yuzadagi G teshik qora Ø67mm L=16mm yo’nib kengaytirilsin. 16K20 modelli Tokarlik-vintqirqish dastgohida yo’nilyapti. Ishlov berishga qoldirilgan qo’yim miqdori h=0.5 mm. Mexanik ishlov berishdan so’ng yuzaning g’adir-budurligi R_a=40 mkm ga teng. Zagotovka materiali Po’lat-40X markali bo’lib, uning qattiqligi 217HB ga teng.
Keskich va uning geometrik o’lchamlari:
Tokorlik o’tuvchi keskichi, kesuvchi qism materiali T15K6, keskich tanasi materiali Po’lat 30, ko’ndalang kesim yuzasi 16x20 mm L=160 mm.
Geometrik elementlari; ((4), 187 bet, 29 jad )
(188 bet, 30 jad); (188 bet, 30 ja); (31 jad); ,
, , r=1 mm (190 bet, 31 jad )
Kesish maromini belgilaymiz. ((7) ma’lumotnoma bo’yicha).

1. 
   Kesish chuqurligini belgilaymiz. Bir marta o’tish bilan qo’yim miqdorini olib tashlashda t=h=0.5 mm.
   
2. 
   Surish qiymatini aniqlaymiz. (16j, 269b)
   

S_o=0.2 mm/ayl.
Dastgoh pasporti bo’yicha korektirovkalab S_o=0.2 mm/ayl ni qabul qilamiz.

3. 
   Keskichni turg’unlik davrini aniqlaymiz.
   

Bunda bitta keskich bilan ishlov berishda T =30...60 daq ekanligini etiborga olib T =30 daq deb qabul qilamiz. ((6),268b)

4. 
   Kesishda asosiy harakatni tezligini aniqlaylik. (m/daq, 265b).
   

17-jadvaldan (269b) formuladagi koeffitsentlar va daraja ko’rsatkichlarni yozib olamiz.
Kesuvchi asbob sifatida qattiq qotishma plastinkasidan tayyorlangan BK6 keskichdan foydalanamiz.
C_V=420, x_V=0.15, y _V=0.2, m=0.2
To’g’rilash koeffitsentlarini etiborga olamiz.
(1-j.261b) Kg=1
n_V=1.7 (2-j, 262b)

5. 
   SHpindelni aylanishlar chastotasini hisoblaymiz.
   

Dastgoh pasporti bo’yicha aylanishlar chastotasini korektirovka qilib xaqiqiy aylanishlar chastotasi n=630 min^-1 ni qabul qilamiz.

6. 
   Kesish jarayonida asosiy harakatning haqiqiy tezligi:
   

7. 
   Kesish uchun sarflangan quvvat:
   

Kesish kuchi R_z ni quyidagi fo’rmuladan hisoblab topamiz:

Mavjud ishlov berish sharoiti uchun:
(22-j, 274b)
Kesish kuchidagi to’g’rilash koeffitsentlarini etiborga olamiz.
=2.9 (9-j, 264b)
SHartga asosan 217 HB; n_r=0.4 (9-j,264b)
Demak:
P_z=9.81·300·0.5’·0.087^0.75·8.4^0.15·2.22= 128N≈(1280kgs)

8. 
   Dastgoh yuritmasini quvvati yetarlimi yoki yo’qligini tekshiramiz:
   

16K62 dastgohida N_shp=N_d·h=10·0.75=7.5 kvt;
N_kes≤N_shp, 4≤7.5, yani ishlov berish mumkin.
9.Asosiy vaqtni hisoblaymiz.

Keskichni ishchi yurish uzunligi L=l+u+∆
bu yerda: u=2mm, keskichni botishi
∆=5 mm, keskichni chiqishi
L=1, o’tishlar soni;
L=16+2+5 =23mm;
.


Xulosa.
Fan va taraqqiyot rivojlanib borarkan mashinasozlikda kesuvchi asboblar materiallari, parametrlari va kesish maromlari o’zgarib bormoqda. Tio’li ishlov berishda zamonaviy kesuvchi asboblardan foydalanish amaliy mashg’ulotdan ko’rdikki maqsadga muvofiq.