Mavzu: Mashinasozlikda chet el innovatsiyalarni qo’llash printsiplari.
Ishdan maqsad:
1)Sanoatda programma yordamida boshqariladigan dastgohlardan foydalanishni o’rganish.
2) Programmani o’qish qurilmalari xaqida maьlumotlarga ega bo’lish.
Nazariy maьlumotlar.
Sanoatda programma yordamida boshqariladigan dastgohlar tobora keng ishlatilmoqda. Alfabit raqamli kodda berilgan va aniq bir tilda yozilgan hamda dastgoh ish organlarini belgilangan ishni bajarishni ta’minlovchi komandalar izchilligi ko’rinishida berilgan programma bo’yicha boshqarish, metal kesish, jihozini programma yordamida boshqarish deyiladi. Programma chizma haqida analog raqam ko’rinishida, ya’ni sonlar, shartli grafik tasvirlar, turli so’z va ko’rsatmalar, sharli belgilar va boshqa simvollar ko’rinishida yozilgan ma’lumotlardan iborat. Sonli programma yordamida boshqarish qurilmasi va ma’lumotlarni dastgohlarning ijrochi mexanizmlari uchun boshqarish komandalariga o’zgartirib beriladi hamda ularning bajarilishini tekshiradi.
Umumiy holda boshqarish komandasini tayyorlash deganda berilgan detal ishlanilishini boshqarish uchun zarur bo’lgan komandalarni tayyorlash, hisoblash va yozish tushuniladi. Sonli programma yordamida boshqarish sistemasi bu komandalarni avtomatik tarzda o’qiydi va bajaradi. Programmalarni yozish uchun ishlatiladigan kodlarning asosi 2lik va 10li sanoq sistemalaridan iborat.
Bir detalning ishlashidan boshqa detalga o’tishi uchun perfolenta, perfokatta, magnit lentaga yozilgan programmalar almashtiriladi.
Raqamli yoki sonli programmalar yordamida boshqariladigan dastgohlarning avzalliklari quyidagilardan iborat: odam dastgohda ishlashdan ozod bo’ladi; mehnat unumdorligi ortadi, jihozlar ish bilan ko’proq ta’minlanadi. Jihozlarning samaradorligi yuqori, programma yordamida boshqariladigan bitta dastgoh 8 tagacha dastgohning o’rnini bosadi; sonli programma yordamida boshqariladigan dastgohlar avtomat liniyalar tuzish oson; programma yordamida boshqarishni joriy etish sanoat tarmog’i uchun texnologik programmani tayyorlashni markazlashtirishga, uning malakali programmachi kadrlar tayyorlashga imkoniyat beradi, sifat ortadi, brak miqdori kamayadi
Programma yordamida boshqariladigan dastgohlardan tuzilgan avtomatik liniyalarni EXMga ulash oson. EXM oldidan tuzilgan programma bo’yicha butun liniyani ishini tashkil etadi. Qayta sozlash zarur bo’lgan taqdirda yangi buyum kodi kiritiladi va EXM jihozining ishini o’zgartradi. Programma yordamida boshqarish sistemasi murakkab shakliy detallar tayyorlashda ayniqsa samarali ishlaydi.
Ayni vaqtda sonli programmalar yordamida boshqariladigan dastgohlarni joriy etishda programmachilar tayyorlash zarurligi, jihozlar remontining murakkablashuvi va buyumlarni tipiklashtrish lozimligini e’tiborga olish zarur.
Programmalashtirishning 2 ta usuli bor. Birinchi usulda detal chizmasi olinadi va jadval yoki analitik ko’rinishdagi tenglama ko’rinishida kodlanadi. Bunda dastgoh asbobi va ish organlari harakatining treaktoriyasi elementar uchastkalarsha bo’lib chiqiladi. Har bir uchastkaning koordinatalri x, u, z o’qlariga ortirma ko’rinishida tushuntiriladi.
Programma eritgich hajmi kichikroq bo’lishi uchun magnitli lentaga yozishga mo’ljallangan bir necha yo’lcha bor. (6 ta yoki 8 ta)
Programma universal yoki maxsus hisoblao’ mashinasiga kiritiladi.
Programma tuzishning 2- usuli boshqaruvchi mashinani o’qitishdan iborat. Bu usulda chizmada asbob yoki detalning harakat treaktoriyasi jadvali yoki tenglamasini tuzish shart emas. Bu holda dastgohga zagotovka o’rnatiladi va programma qurilmasi ulanadi. Ishchi dastgohni qo’lda bajarib, chizma bo’yicha birinchi detalni tayyorlaydi va ishlov berishga doir ma’lumotlar dastgohning magnit lentasiga avtomatik tarzda yoziladi.
Programmani o’qish qurilmalari.
Avtomatning ishini yozib olishga mo’ljallangan eltkichlar turli materiallardan tayyorlanadi. Perfolatsiyalangan qog’oz lenta va magnit lenta keng tarqalgan. Magnitli lentaga yozuvlar ko’ndalang magnit shtrixlar ko’rinishida yoziladi. lenta uzluksiz harakatlanadi. Programma magnitli lentadan quyidagicha o’qiladi: magnit yozuvli lenta1 magnit golovka2 yonidan o’tadi va golovkada EYuK hosil bo’ladi.kuchaytirgich olingan signallarni ijrochi mexanizmlarga uzatadi. Lentaning magnit golovkasi yonidan o’tayotgan lentaning tezligi yozilayotgan payda tezlikka teng bo’ladi.
programmalarni magnit lentadan (a) va qobog’ lentadan (b) o’qiydigan qurilma.
Perfolatsiyalangan qog’oz lentali programma bir necha yo’lakchada ma’lum tartibda joylashgan teshiklar tarzida yoziladi. Programma polzun(4)ning tok o’tkazuvchi shifti (3) yordamida o’qiladi. Polzun planka ustida u bo’ylab suriladigan lenta bilan birga vertikal holga harakatlanadi. Teshiklar shtift tagidan o’tayotganda shtift zanjirni plankaga tutashtiradi va tegishli komandalarni beradi.
Xulosa.
RDB dastgoxlarida ishlov berish strategiyasini tanlash juda muxim xisoblanadi. Bunga sabab ish unumdorligini oshirish va aniqligini oshirishdir.
