Lim vazirligi guliston davlat universiteti

2-asosiy savol bayoni: Qurilish materiallari sanoati boshqa tarmoqlarga nisbatan "oldinda" borishi kerak, zero usiz Yangi erlar o’zlashtirilmaydi, korxona va tashkilotlar bunyod etilmaydi. O’zbekiston ko’p tarmoqli qurilish materiallari sanoatiga ega. Bu sanoatning xom ashyo resurslari respublikaning barcha mintaqalarida juda ko’p miqdorda uchraydi.
Nometall xom ashyolardan-dala shpati, asbest, vollastanit, grafit, talk, abrazivlar, gips, sement xom ashyosi, kvars qumlari, g’isht xom ashyosining katta zahiralari mavjud. Jumladan, vollastanitning 50 ga yaqin, grafitning 15 dan ortiq, marmarning 20, grafitning 30 dan ortiq konlari topilgan. Qimmatbaho va ishlov beriladigan toshlardan topaz, feruza, tog’ xrustalli, ametist, nefrit, lazo’g’itlarning ham yirik-yirik zahiralari topilgan. Mustaqillik yillarida qurilish materiallari sanoati ham deyarli qayta qurildi, zamonaviy uskunalar, yangi texnologiya asosida jihozlantirildi. Juda ko’p qo’shma korxonalar paydo bo’ldi. Natijada ko’p miqdorda va sifatli mahsulotlar ishlab chiqarish hajmi tez o’sib bormoqda.
Mamlakat qurilish materiallari sanoatiga oid korxonalarda sement, sement-asbest, devorbop materiallar, ohak, gips, temir-beton konstruktsiyalari, deraza oynalari va boshqa mahsulotlar ishlab chiqariladi. Tarmoq korxonalarida 100 dan ortiq xildagi mahsulotlar tayyorlanadi. Respublika sanoat mahsulotlari umumiy hajmida qurilish materiallari sanoatining hissasi 5,5 foizni tashkil etadi. Qurilish materiallari sanoati o’z ishlab chiqarish xususiyatiga qarab bir qator tarmoqlarga bo’linadi.
Sement sanoati. Resupblikadagi qurilish indo’striyasining birinchi korxonasi 1913 yil qurila boshlagan Xilkova sement zavodi (hozirgi Bekobod sement kombinati)dir. 1927 yili O’zbekistonda hammasi bo’lib 7,7 ming t. sement olishga muvaffaq bo’lingan. Respublikaning sementga bo’lgan ehtiyojini ortishi tufayli 1932 yilda Quvasoy sement zavodi ishga tushurildi.
Urushdan keyingi yillarda Angren (1947 y.) keyinchalik Ohangaron (1962 y.) va Navoiy (1977 y.) sement kombinatlari ishga tushurildi. Hozirda respublika sement tarmog’ida yiliga 5 mln. t. dan ko’proq sement ishlab chiqaradigan 5 yirik korxona ishlaydi. Sement korxonalarida sementning hamma turlari, shifer, asbosement quvurlar, mineral paxta (vata) va undan tayyorlangan buyumlar, sement qum cherepitsalari va boshqa mahsulotlar ishlab chiqariladi. Respublikada yiliga 470 mln. shartli taxta (plita) hisobida shifer ishlab chiqariladi. Tekis va to’lqinsimon shiferlar Ohangaron, Quvasoy, Bekobod sement kombinatlarida tayyorlanadi.