Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

h
a
r
o
r
a
t
i
utemizuvchilar tanasining sovishida ter bezlari yordamida chiqarilgan suvning teri orqali bug’lanishining ahamiyati ham muhim. Yuqorida keltirilgan moslanishlar yordamida ko`pchilik sutemizuvchilar-ning tana harorati nisbatan doimiy hisoblanadi va uning tashqi muhitdan farqi 100<sup>0</sup>C ga teng bo`ladi. Masalan: qishda – 60⁰C da yashovchi ko`k tulkining tana harorati +39<sup>0</sup>C bo`ladi.
T
Tashqi muhit harorati
ana haroratining doimiyligi (gomoyotermiya) barcha sutemizuv-chilar uchun xos emasligini ko`zda tutish lozim. Bu hodisa katta massaga ega bo`lgan yo`ldoshli yirik sutemizuvchilar uchun xos bo`ladi. Platsentar mexanizmi yaxshi rivoj-lanmagan tuban sutemizuvchilarda issiqlikni saqlashda hayvon massasi va tana yuzasi orasidagi nisbati manfiy bo`lgan, kichik yo`ldoshlilarda tana haroratining o`zgarishi tashqi muhit haroratiga bog’liq bo`ladi (191-rasm). Masalan: xaltali kalamushning tana harorati +37,8+29,3⁰C, primitiv hasharotxo`rlardan – tenrekniki +34+13<sup>0</sup>C, zirhlilarning bir turiniki +40+27<sup>0</sup>C, oddiy dala sichqonniki +37+32<sup>0</sup>C atrofida o`zgarib turadi.
Yuqorida ko`rsatilgan progressiv belgilaridan tashqari, sutemizuvchilarda yana o`ziga xos tuzilish belgilari bor, ya`ni ularning tanasi jun bilan qoplangan va terisi turli bezlarga juda boy. Bo`yin umurtqalari, asosan 7 ta bo`ladi. Yuragi to`rt kamerali bo`lib, faqat chap aorta yoyi saqlanib qolgan. Eritrotsitlari yetilgan davrida yadrosiz bo`ladi. Tishlari differentsiallangan bo`lib, kurak, qoziq, va oziq tishlarga bo`lingan, ular chuqurchalar (alveolalar)da joylashgan. Pastki jag’i faqat tish suyaklaridan iborat. Eshitish organi uch bo`limdan iborat bo`lib, o`rta qulog’ida uchta eshitish suyakchalari (uzangi, sandon va bolg’acha) bor. Tirsak bo`g’imi orqaga, tizza bo`g’imi esa oldinga qaratilgan, oyoqlari tanaga pastki tomondan birikkan bo`ladi (192-rasm).