Lektsiya teksti Defektologiya (Logopediya) bakalavr ta`lim bag`dari 1-kurs ushin mo`lsherlengen Du`ziwshi

Serebral faralejlik

Serebral faralejlik rawajlaniwdin’ da’slepki basqishlarinda miydin’ ha’reketleniwin qadag’alawshi bo’limlerine jaraqat jetiwi sebebli kelip shig’adi. Ko‘p halatlarda bul jaraqat ha’miledarliq da’wrinde ju’z beredi. Ba’zi tuwiw protsessinde ha’m na’restelik dawridegi miy jaraqatlari (kislorod jetispewshiligi sebebli asfiksiya yag’niy buwiliw, meningit, bas zag’imlaniwi ya’ki shayqaliwi)da ju’z beredi. Ha’r 1000ta baladan 2inde serebral faralejlik ushrawi mu’mkin.

Serebral faralej balalar to’mendegi qiyinshiliqlarg’a dus keliwi mu’mkin:

- denenin’ bo’limleri ya’ki pu’tinley ha’reketleniwidegi;

- awizeki bolmag’an qarim-qatnas (ju’z qiyapasi ha’r dayim ha’m emotsiyalardi tuwri an’latpaslig’i mu’mkin – yag’niy, bala kulip atirg’anday boliwi mu’mkin biraq negizinde ol ju’da’ qapa ya’ki tu’skin boliwi)dag’i;

- bulshiq etlerde ixtiyarsiz ha’reketler (spazmlar)dag’i;

- awqatlaniw ha’m ishiwdegi;

- bulshiq et boslig’i ya’ki tig’izlig’indag’i;

- ten’ salmaq ha’m mo‘ljeldegi;

- halat (deneni qa’legen halg’a qoyiw ha’m sol halatda saqlaw qabiliyeti)dag’i;

- diqqat qiliw ha’m toplawdag’i.

A’debiyatlarda balalar miy faralejinin’ to’mendegi formalari ko’rsetilgen: spastik diplegiya, spastik gemiplegiya, ekilemshi gemiplegiya,paraplegiya, monoplegiya, atonik-astatik sindrom. Joqaridag’i ta’sirler na’tiyjesinde balanin’ bas miyinde tu’rli ko’rinistegi jaraqatlaniwlar kelip shig’adi. Bas miydegi ha’reket oraylarinin’ jaraqatlaniw da’rejesi, qa’siyetlerine ko‘re balada ha’reket tayansh ag’zalarindag’i tu’rli ko’rinisdegi faralejleniwlerdi keltirip shig’aradi. Sog’an ko‘re bul topardag’i nuxsanli balalar to’mendegishe klassifikatsiyalanadi:

Eki ta’repleme gemiplegiya;

Spastik dipligiya;

Giperkinetik formali;

Gemiparetik formali;

Anatonik-astatik formali.