Lektsiya teksti Defektologiya (Logopediya) bakalavr ta`lim bag`dari 1-kurs ushin mo`lsherlengen Du`ziwshi

Inklyuziv ta’lim tu’sinigi

Inklyuziv ta’lim bul – ma’mleket siyasati bolip, nagiran ha’m saw balalar ortasindag’i tosiqlardi saplastiriw, arnawli ta’limge mu’taj balalardi rawajlaniwindag’i nuqsanlari ya’ki ekonomikaliq qiyinshiliqlardan qat’iy nazer sotsialliq o’mirge ba’gdarlang’an uliwma ta’lim protsessine qosiwdi sa’wlelendiriwshi ta’lim sistemasi. “Mektepler fizikaliq, aqiliy, sotsialliq, emotsional, tilidegi ya’ki basqa nuqsanlarinan qat’iy na’zer ha’mme balalardi qabil qiliwi kerek. Inklyuziv ta’lim waziypalari:

- Ta’lim mekemesinde ta’limde ayriqsha mu’tajligi bolg’an imkaniyati sheklengen balalar ha’m o’spirimlerdin’ ta’lim aliwlari ushin za’ru’r psixo-pedagogik, korrektsion sharayatlar jaratiw, olardin’ imkaniyatina bag’darlang’an uliwma ta’lim da’stu’rleri ha’m korrektsion islerdi a’melge asiriw arqali ruwxiy rawajlaniwi, sotsialliq maslastiriwdi a’melge asiriw:

- Arnawli ta’lim mekemesi oqiiwshilarin uliwma ta’lim mektepleri menen uyg’inlastirg’an halda is alip bariw joli menen oqiwshilardin’ ta’limdegi ten’lik huquqina kepil beriw;

- Ja’miyettin’ ha’m shan’araqtin’ aktiv qatnasiwinda nagiran ha’m saw balalar ortasindag’i tosiqlardi saplastiriw, balanin’ mu’tajliklerin qandiriw, sotsialliq o’mirge erte maslastiriw;
-Imkaniyati sheklengen balalar ha’m o’spirimlerdi shan’araqlardan ajramag’an halda jasaw huquqin ju’zege shiqariw;

- Ja’miyetde imkaniyati sheklengen balalar ha’m o’spirimlerge mu’na’sip mu’nasabetti qa’liplestiriw.

Inklyuziv ta’limge kiritiwdin’ tiykarg’i printsipleri:

- inklyuziv ta’limnin’ engiziliwi;

- inklyuziv ta’limnin’ barshe ushun ashiq boliwi printsipi;

- baylanistin’ bar boliwi printsipi;

- oraylastirilmag’an boliwi printsipi;

- inklyuziv ta’limde kompleks jandasiwi printsipi;

- inklyuziv ta’limde maslasiwshanliq printsipi;

- ta’jriybelik printsipi.

Shet elde integratsiyalasg’an ta’lim-tarbiya

Shet eldegi rawajlang’an ma’mleketlerde nagiran balalar menen islew boyinsha ma’lim mormalari, formalari ha’m metodlari qa’liplesip bolg’an. Sonday eken, ha’r bir ma’mleketde xalqtin’ mazkur kategoriyasina ja’rdem ko‘rsetiwdin’ o‘zine ta’n qa’siyetleri bar bolip, olar milliy qa’siyetler, sotsialliq-ekonomikaliq sha’rt-sharayatlar, psixologik-pedagogik da’stu’rler, ma’lim ilmiy jandasiwlarg’a mo’ljellengenligi siyaqlilar tiykarinda qa’liplesedi. Sol menen birge balalarg’a ja’rdem ko’rsetiwde inabatqa aliw sha’rt bolg’an bir neshe uliwma tendensiyalardi ajratip ko’rsetiw mu’mkin.

Birinshiden, imkaniyatlari sheklengen balani sotsialliq o’mirge (sol menen birge ta’lim-tarbiyag’a) imkan barinsha maksimal da’rejede integratsiyalaw.

Ekinshiden, usi balalardi shan’araqda tarbiyalawdin ustivorligi.

U’shinshiden, kemshiliklerdi erte analiz etiw ha’m dawalawg’a bag’darlang’anliq.

To‘rtinshiden, har bir konkret halatda balani reabilitatsiyasi ha’m abilitatsiyasiga individual jandasiw.

Tema boyinsha soraw ha’m tapsirmalar:
1. Maslasiw degende neni tu’sinesiz?

2. Maslasiwdin’ qanday formalarin bilesiz?

3. Sotsialiq maslasiw haqqinda qaysi alimlardin’ pikirlerdi ayta alasiz?

4. Ta’lim tuwrisidag’i qonun haqqinda tu’sinik berin’?

5. Anamal balalar haqqinda mag’liwmat berin’?

6. Anamal balalardin’ qanday toparlari bar?

7. Defektologiya pa’ninin’ rawajlaniwi haqqinda mag’liwmat berin’?

8. Defektologiya pa’ninin’ rawajina u’les qosg’an qaysi alimlardi bilesiz?

9. Anamaliyalardin’ kelip shig’iw sebepleri haqqinda mag’liwmat berin’?

10. Integratsiyalasg’an ta’lim haqqinda mag’liwmat berin’?

Paydalaniladig’an a’debiyatlar:
Tiykarg’i a’debiyatlar

1. Raxmanova V.S. “Korreksion pedagogika va logopediya”.-“Moliya-iqtisod”, -T., 2007. 4-10-betlar.

2. Raxmanova V.S. “Defektologiya asoslari”. -“VORIS-NAShRIYoT”. T., 2012. 3-8-betlar.

Qosimsha a’debiyatlar

1. Raxmanova V.S. “Maxsus pedagogika”.-T.,”G‘ofur G‘ulom”, 2004.