Lektsiya 19. Tema. Zarafshan ekonomikalıq rayonı hám quramlıq bólimlerinıń sıpatlamasi Jobası

Geodemografiyalıq jag’dayi. Wálayat xalqi sani boyinsha Ózbekstanda eń alding’ı orında. Ótgen ásirdiń song’ı on jıllig’ında xalıq saniniń ortasha jıllıq kóbeyiwi 2,20 % teń bolg’an. Biraq, pútkil mámlekette bolg’anday, bul jerde de demografiyalıq rawajlaniw páseyip barmaqta. Uliwma alg’anda 1989-2014-jıllar dawaminda wálayat xalqi 1,8 martege kóbeygen. Xalıq sani boyinsha Urgut rayoni jetekshi oniń xalqi Kattaqorg’an rayoni wálayatinan da kóbirek (431 miń) Samarqandta 220,0, Pastdarg’amda 307,5 miń adam jasaydi. Bul rayonlar respublikamizda demografiyalıq imkaniyati eń joqari awıl rayonları qatarina kiredi (Urgut rayoni jetekshi), Eń kem xalıq sani bolsa tiykarinan shól hám tawlialardan ibarat Qushrabat (112 miń adam) hám Nurabat (130 miń adam) dizimge aling’an. Xalıq tig’ızlig’ı ortasha 1 kmkv. Maydang’a 203 adam; eń úlken kórsetkish Taylaq awıl rayoninda (617), Samarqand (459), Narpay(415) hám Aqdaryada (375). Samarqand hám Taylaq rayonlarıniń kórsetkishi Ferg’ana alabi awıl rayonlarına uqasp ketedi. Tawaldi hám shól aymaqlarıniń xalqi júdá siyrek. Nurabad hám Qushrabat rayonları region aymag’ıniń 40 % iyelegen halda, olarda wálayat xalqiniń 7,1 % jasaydi, tek (tig’ızlıq 27-52 adam). Respublikamizdiń ekinshi qalasi-Samarqandta, oniń aymag’ı Samarqand awıl rayoni esabinan keńeygennen soń, 513 miń adam, Kattaqorg’anda-83 miń, Urgutte-65, aqtashda-42, Bulung’urda-29 mń adam, Payshanbada-23 miń adam xalıq jasaydi. Jami qalashalardiń 76 si 2009-jılda Awıldi rawajlandırıw jıli Mámketlik dástúrine muwapiq qurilg’an. Olarda hámmesi bolip, 400 mińg’a jaqin xalıq bar. Eń kóp jańa qalashalar Pastdarg’am (11), Ishtixon (11), Payariq(9) rayonlarında, eńaz kórsetkish Bulung’ur (3), Qushrabat, Narpay hám Samarqand rayonlarında (2) hám Nuarabatta (1-Nurbulaq) wálayat hákimshilik kartsınan orın alg’an. Regionda jámi 1829 awıl xalıq punktleri bar. Ol respublikamizda 1-orında. Wálayat xalqiniń milliy qurami hár túrli, ol uzaq táriyxiy protsessler tásirinde qáliplesken. 2013-jıl mag’liwmatlarına kóre, jámi xalıqtiń 87,3 % ózbekler, 7,7 % tajikler, 1,5 % ruslar quraydi. Qalg’an millet arasında ukrayin, arman, qazaq, azerbayjan hám koreysler kóp.