Lekciya Kompyuter tarmaqları hám tarmaq texnologiyaları

Lekciya-8. Kompyuter tarmaqları hám tarmaq texnologiyaları.

Reje:
1. Kompyuter tarmaģı haqqında ulıwma túsinikler.

2. Tarmaq túrleri hám topologiyaları.
3. Kompyuter tarmaģınıń apparatlı hám dástúrli támiynatı.

Maģlıwmattı bir kompyuterden ekinshi kompyuterge uzatıw mashqalası esaplaw texnikası payda bolģannan beri bar. Maģlıwmatlardı bunday uzatıw bólek paydalanılıp atırģan kompyuterlerdi birgelikte islewin payda etiw, bir máseleni bir neshe kompyuter járdeminde sheshiw múmkinshiliklerin beredi. Bunnan tısqarı hár bir kompyuter belgili bir wazıypanı orınlawģa qánigelestiriw hám kompyuterlerdiń resurslarınan birgelikte paydalanıw, hámde kópshilik basqa mashqalalardı da sheshiw múmkin boladı.

Tarmaq - kompyuterler, terminallar hám basqa qurılmalardıń xabar almasıwın támiynleytuģın baylanıs kanalları menen óz-ara baylanısqan kompleksi. Kompyuterler aralıq maģlıwmatlardıń almasıwın támiynlep beriwshi bunday tarmaqlar kompyuter tarmaqları dep ataladı.
Kompyuter tarmaģı – bul kompyuterler ortasında xabar almasınıwın támiynleytuģın kompyuter hám qurılmalar toplamı. Tarmaq maģlıwmatlardı uzatıw, bólek paydalanılıp atırģan kompyuterlerdi birgelikte islewin payda etiw, bir máseleni bir neshe kompyuter járdeminde sheshiw múmkinshiliklerin beredi. Kompyuter tarmaģı (NetWork, net – tarmaq hám work - islew) – bul kompyuterler ortasında maģlıwmatlar almasıw sisteması. Onıń tiykarģı maqseti paydalanıwshılarģa barlıq kompyuterler resurslarınan paydalanıw múmkinshiliklerin támiynlewden ibarat. Kompyuter tarmaqlarınıń masshtabı qarap túrlerge ajıratıw múmkin: Lokal tarmaqlar (Local Area Network, LAN), regionallıq tarmaqlar (Metropolitan Area Network, MAN), global tarmaqlar (WideAreaNetwork, WAN).
Lokal tarmaqlar (LAN — Local Area NetWork) - bir kárxana yamasa shólkemdegi bir neshe imaratlardaģı yamasa klasslardaģı kompyuterlerdi óz-ara baylanısqan tarmaq. Kompyuterler, basqa periferiya qurılmaları (printerler, disk kontrollerleri hám basqalar)dıń baylanısıwın támiynleytuģın hám olarģa ulıwmalıq disk yadınan, periferiya qurılmaları menen birgelikte paydalanıwģa, maģlıwmatlar menen almasıwģa múmkinshilik beretuģın apparat quralları hám algoritmler toplamı. Lokal tarmaqlardıń tiykarģı parqlanıwshı qásiyeti barlıq ushın jeke kompyuterlerdiń xabar uzatıw operativ kanali hám kommunikaciya ásbap - úskenelerinde qáteliktiń júzege keliw itimallıģınıń derlik joqlıģınan ibarat.
Lokal tarmaq ushın bar standartlar (tiyislishe Ethernet hám ARCNET) 2,5 kmden 6 kmge shekem bolģan aralıqtaģı kompyuterler arasında baylanıstı támiynleydi. Lokal tarmaqtıń xarakterli tárepleri:·shegaralanģan geografiyalıq region, paydalanıwshılardıń joqarı tezlikke iye tarmaqta islewdi támiynlew, lokal servislerge turaqlı jalģanıw, janında turģan qurılmalarģa jalģanıw. Jeke kompyuterlerdiń lokal tarmaģı keń tarqalgan.

7.1–súwret. Lokal tarmaqtıń imarattaģı jaylasıwı

7.2-súwret. Kompyuterler hám mobil qurılmalardı sımsız baylanısıwı