Labora-toriya jumislari

12-laboratoriya jumısı.Aktiv háreket hám háreket koordinaciyasın tekseriw.
Sabaqtıń maqseti: Haywanlarda oraylıq nerv sisteması funkciyasın tekseriwdi ózlestiriw.
Sabaq úskeneleri - kórsetiletuǵın materiallar, ásbaplar, haywanlar: at, iri shaqlı haywan, qoy, toray
Sabaqtıń barısı: Háreketti teksergenimizde muskullar tonusına, háreket koordinaciyasına, aktiv háreket qábiletine hám sabırsız háreketlerge itibar berliledi.
I. Muskul tonusın tekseriw ushın ayaqlardı búgip- jazıp tekseriledi. Bunda málim dárejede qarsılıǵına muskul tonusı túsiniledi.
Tómendegi ózgerisleri bar.
1. Muskul tonusınıń asıwı - muskul gipertoniyası oraylıq paralichlerde, miozitte, qatpada gúzetiledi.
2. Muskul tonusı tómenlewi- muskul gipotoniyası periferik paralichlerde gúzetiledi.
II. Aktiv háreket qábiletin tekseriw.
Bul parezde tómenleydi, paralichte bolsa ulıwma joǵaladı.
Paralich parezler kelip shıǵıwına qaray 2 ge bólinedi.
1. Oraylıq parezler- háreketli bólimi bas mıy keselliklerinde kelip shıǵadı. Insultta, entsefalitte, qutırıwda. Bunda muskullar tonusınıǹ kúsheyiwi gúzetiledi.
2. Periferik parezler- arqa mıy háreket bólimleri hám periferik talaları keselliginde kelip shıǵadı.
Bunda muskullar tonusı azayıp, tez atrofiyaǵa ushıraydı.
Parezler tarqalıwı xarakterine qaray tómendegishe boladı.
1. Monoplegiya- bir muskul yamasa bir organ parez esaplanadı. Periferik talshıqlar kesellenedi.
2. Paraplegiya- simmetrik organlar parezi esaplanadı hám arqa mıy keselleniwinen kelip shıǵadı.
3. Gemiplegiya- deneniń bir tárepiniǹ paralichi bolıp, bas mıy kesellikle-rinde gúzetiledi.
4. Diplegiya- pútin organizmniń parezleniwi.
Háreket koordinaciyasın tekseriw.
Háreket proporcionallıǵı oraylıq miyshede jaylasqan. Saw haywanlar-da (normada ) háreket qatań proporcionallanǵan. Sol sebepli haywan tınısh jaǵdayda tuwrı turadı hám háreket etkende tuwrı sızıq boylap proporcional hàreket etedi. Miyshe keselliklerinde, haywanǵa etil spirti eritpesi, opiy hám morfiy berilgende,narkotikler berilgeninde háreket proporcionallıǵı ózgeredi.
Háreket proporcionallıǵın buzılıwına ataksiya dep ataladı. Ataksiya 2 túrli boladı.
1. Statik ataksiya- sàykespawshılıq haywan tik turǵan waqıtta teńsalmaqlılıqtıń buzılıwı gúzetiledi.
2. Dinamikalıq ataksiya- sàykespawshılıq haywan háreket etip atırǵan waqıtta anıq gúzetiledi. Bunda haywanlar alaqısırap, qorqıp jủredi, geyde ayaqların biyik kóterip, kúsh menen jerge uradı. Ayaqların jerge asıǵıp qoyıwı menen bir waqıtta gewdesin tebretip, gezekpe-gezek shayqaladı.
Zaqım alıwdıń jaylasıwına qaray ataksiya bir neshe túrge bòlinedi: periferik, spinal ataksiya hám miyshe ataksiyası.
Tutqanaq -qattı tınıshsızlanıw (sudorogi) hám giperkinezler.
Tutqanaq yaǵnıy qattı tınıshsızlanıwǵa túsiw yamasa muskullardıń qálegen túrde qısqarıp turıwı bolıp tabıladı. Bul óz gezeginde tonik hám klonik bolıwı mủmkin.
Tonik- qattı tınıshsızlanıwlar muskulları (shaynaw muskulları, jelke, arqa, moyın muskulları h.b.lar ) nıń uzaq qısqarıp turıwı menen xarakterlenedi. Bul ONS qabıǵı astı orayları qozǵalganda gúzetiledi.
Klonik qattı tınıshsızlanıwlar ayırım muskullar yamasa muskul gruppalarınıń mudamı tákirarlanatuǵın túrde qısqarıp, kóp ótpey bosasıp turıwı menen birge dawam etedi. Bul bas mıy qabıǵı qozǵalģanda kóriledi.
Birneshe muskullar qısqarıp, pútin gewdeniń orayǵa keliwi menen ótetuǵın klonik qattı tınıshsızlanıwlar konvulsiya dep ataladı.