L. X. Alimova yosh fiziologiyasi va gigiyena buxoro ‒ 2022 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Trombotsitlar (qon plastinkalari) va qonning ivishi. Trombotsitlar shaklli elementlar ichida eng kichigi bo’lib, odam va sut emizuvchilarda yadrosiz bo’ladi. Bir millim yetr kub qon hajmida 200000— 400000 gacha trombotsitlar bo’lishi mumkin. Og’ir jismoniy ishdan so’ng trombositlar 3— 5 barobar ko’payishi mumkin. Trombotsitlar suyakning qizililigida va taloqda hosil bo’ladi va ularning asosiy vazifasi qonning ivishida ishtirok etishidir. Qon tomir jarohatlansa, trombositning tuzilishi buzilib, undan plazmaga ma’lum modda ajralib chiqadi. Ular tromb hosil qilishda ishtirok etadi. Bundan tashqari, ajralib chiqqan serotonin moddasi qo tomirning torayishiga olib kelib, qonning organizmdan tashqariga qolib ketishidan saqlaydi.
7.3 Qon guruhdari va qon quyish. Qon ivishi.
Bir ajratishda eritrotsitlardagi antigenlar—aglyutinogenlar, qon plazmasida agglyutinin oqsili ahamiyatlidir. Eritrotsitlarda aglyutinogenlar ikki xil odamdan ikkinchi odamga qon quyishda qonning gruppasi e’tiborga olinadi. Qonni gruppalarga bo’ladi va lotin harfi A va V bilan belgilanadi. Plazmada agglyutininlar ham ikki xil bo’ladi va grek harfi α (alfa) va β (beta) bilan belgilanadi. Odamlar eritrotsitida agglyutinogenlar alohida A va B yoki birgalikda uchrashishi mumkin va nihoyat, umuman bo’lmasligi ham mumkin. Plazmada agglyutininlar ham shunday bo’lishi mumkin.
Shularga ko’ra odamlar soni to’rt gruppaga I, II, III, IV bo’linadi.
6-jadval. Turli qon guruhlaridagi agglyutinin va agglyutinogenlar

Qon guruhlari	Agglyutinogenlar	Agglyutininlar
I	0	α,β