L. X. Alimova yosh fiziologiyasi va gigiyena buxoro ‒ 2022 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Muskullar kuchi.
Muskul qo’zg’alganda uning zo’riqa olishi muskullar kuchi deb ataladi. Muskullar tutib turishi mumkin bo’lgan eng ko’p og’irlik muskullar kuchini xarakterlaydigan o’lcham sifatida qabul qilinadi. Muskullarning kuchi ularni tashkil etgan tolalarning qalinligiga va soniga bog’liq: tolalar qancha ko’p va yo’g’on bo’lsa, muskullar shuncha ko’p kuchga ega bo’ladi. Jismoniy mexnat va sport bilan shug’ullanish muskul tolalarining yog’onligini oshiradi va mus- kullarni kuchli qiladi. 6—7 yoshdan boshlab muskullarning kuchi ortadi. 8—9 yoshli bolalarda kuchning ortishi ancha tez bo’ladi. 9 yosh­dan 12 yoshgacha o’sish intensivligi birmuncha sekinlashadi, so’ngra o’smirlarda balog’atga yetish davrining (13—15 yosh) oxirlarida qaytadan kuchayadi. Qizlarda o’rtacha kuchning o’sishi bolalarga nisbatan birmuncha tekis boradi, lekin ular kuchining uchdan ikki qismini tashkil etadi. Turli xil muskullarda kuch turlicha rivojlanadi. 5—6 yoshlarda yelka va bilak muskullari, 6—7 yoshlarda panja muskul­lari yaxshi rivojlangan bo’ladi, 9 yoshda ko’pgina boshqa mus­kullar o’sadi va paylari mustahkamlanadi. Qo’l muskullarining kuchi oyoq muskullarinikiga qaraganda ko’p bo’lishi aniqlangan. Masalan, 7—9 yoshdan 10—12 yoshgacha tizzaning bukuvchi muskuli kuchining o’rtacha o’sishi 3,6 kg ga, 10—12 yoshdan 13—16 yoshgacha esa 4,8 kg ga teng. Xuddi shu yoshlarda panjadagi kuchning o’sishi 8,3 va 12,7 kg ga teng bo’ladi. Bolalardagi muskullar kuchi bilan chidamliligining o’zgarishini solishtirish ri- vojlanish xususiyatining notekisligini ko’rsatadi. Agar panjalar kuchining juda tez o’sishi 15—17 yoshga tug’ri kelsa, chidamlilikning tez o’sishi esa 7—10 yoshda kuzatiladi. Bundan ko’rinadiki, kuchning tez rivojlanishi, odatda chidamlilikning birmuncha sekinlashuviga mos keladi.