L. X. Alimova yosh fiziologiyasi va gigiyena buxoro ‒ 2022 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Ileosekal sfinkteri. Ileosekal sfinkter mayda ichak va katta instestine uchrashadigan joyda joylashgan. Bu sfinkter haqida juda ko’p narsa ma’lum emas, bundan tashqari, ingichka ichakning oxiridan (ichak bilan) ingichka ichakka chaymani chiqarib tashlashni nazarda tutadi. Ileosekal sfinkter bakteriyalarni ingichka ichakda kolonizatsiya qilishdan, bakteriyalarni ingichka ichak bakteriyasi o’sishi deb nomlanadigan sog’lig’ining oldini olishda muhim rol o’ynashi mumkin.
Anal sfinkter. Anal sfinkter rektumning oxirida va shuning uchun oshqozon traktining oxirida joylashgan.
Anal sfinkter axlatni bo’shatish jarayonini tartibga soladi. U ichki va tashqi komponentga ega. Ichki sfinkter majburiy nazorat ostidadir (va shuning uchun axlatning oqishi oldini oladi), tashqi sfinkter asosan ixtiyoriy nazorat ostidadir, bu esa ichak harakatiga imkon beradi. Anal sfinkterning noto’g’ri ishlashi najas noqulayligi deb nomlanadigan sog’lig’ining axlatiga sabab bo’lishi mumkin.
Boshqa sfinkterlar
Uretral sfinkter: Sfinkter ishlab chiqarilishi deb ham ataladigan bu sfinkter siydikni ushlash va bo’shatishni nazorat qiladi. Anal sfinkter singari, ishlab chikaruvchi sfinkter ichki va tashqi muskullarga ega, ular asosan majburiy va ixtiyoriy nazorat ostida.
Iris sfinkteri: Shuningdek, pupiller sfinkter yoki sfinkter pupilla sifatida ham tanilgan. Ushbu sfinkter ko’z ichidagi o’quvchining yopilishini tartibga soladi.
Bosh va bo’yin muskullari, gavda muskullari, qo’l-oyoq muskullari
Bosh muskullari. Bosh muskullariga: kalla suyagi muskullari, mimika va chaynash muskullari kiradi. Kalla suyagi muskullari odamda yaxshi rivojlanmagan, lekin uni mustahkam qoplab turadi. Mimika muskullari yuz suyagining ko’z kosasi, burun va og’iz bo’shlig’i atrofida joylashgan.
Bu muskullar gapirayotganda, ovqat eyayotganda, teri tortilganda yuzga ma’lum qiyofa — mimika beradi. Bu muskullar bolalarda erta rivojlanadi
Chaynash muskullariga: pastki jag’ suyagini yuqori va orqaga tortuvchi chakka muskuli, pastki jag’ni yuqoriga ko’taruvchi va jag’ni yuqoriga, oldinga va turli tomonlarga harakatlantiruvchi ikkita qanotsimon muskul­lar kiradi. Bolalarda bu muskullar kattalarga nisbatan yaxshi differensiasiyalashmagan. Bola qancha katta bo’lsa, patsimon burchakning tuqilishi shuncha yaxshi ifodalangan bo’ladi. Yoshga qarab muskullarning boshlanish va birikish yerlari hamda ularni hosil qilgan tolalarning kelish burchagi o’zgaradi.