L. S. Karieva makroiqtisodiyot

Tobin koeffitsienti (q) quyidagi omillarni aks ettiradi
: 
- bozorning "kayfiyati", masalan, kompaniyaning istiqbollari to‛g‛risida 
tahlilchilarning fikri yoki baland mish-mishlar ko‛rinishidagi turli taxminlar bilan 
ifodalangan. 
- kompaniyaning intellektual kapitali. 
Tobin (q) bir necha omillarning ta’sirini aks ettirgani uchun, u faqat intellektual 
kapital qiymatining taxminiy qiymatini ko‛rsatishi mumkin. Hozirda ko‛plab 
kompaniyalar intellektual boyliklarning qiymatini o‛lchash usullarini ishlab 
chiqishga harakat qilmoqdalar. 
Tobinning me’yoriy koeffitsienti
- bu ko‛rsatkich kapitalini oshirish uchun 
firma qiymatining qo‛shilgan kapital qiymatidan ko‛payishini o‛lchaydigan 
o‛lchovdir. 

---

70 
Amalda Tobinning q ning to‛g‛ridan-to‛g‛ri ekvivalenti bo‛lmagan quyidagi 
formuladan foydalaniladi: 
q = (aktivlarning bozor qiymati + majburiyatlarning bozor qiymati) / 
(aktivlarning balans qiymati + majburiyatlarning balans qiymati). 
Shuningdek, Tobin koeffitsienti umuman bozor qiymatini aniqlashga imkon 
beradi. Hisoblangan: 
q = (butun fond bozorining qiymati) / (kompaniyalarning yalpi hisusiy 
kapitali) 
Inflyatsiya sharoitida Tobinning q-si P / B nisbatidan past bo‛ladi, qolgan vaqt 
Tobinning q-si P / B ga nisbatidan yuqori bo‛ladi. Juda yuqori inflyatsiya davrida 
balans qiymati kompaniya aktivlarining haqiqiy qiymatini aks ettirmaydi, chunki 
shishgan aktivlar narxi balansda aks etmaydi. 
Usulning afzalliklari soddaligi, dastlabki ma’lumotlarning ishonchliligi va
ilmiy tadqiqotlarda foydalanish qulayligidir. Usulning kamchiliklariga quyidagilar 
kiradi: 
- aksariyat tashqi omillar e’tiborga olinmaydi; 
- kontseptual ziddiyatlarning mavjudligi; 
- haqiqiy vaziyatga mos keladigan natijalarni olish uchun rivojlangan moliya 
bozoriga bo‛lgan ehtiyojni kuzatib boradi.