L. S. Karieva makroiqtisodiyot

 
12.9 Makroiqtisodiy siyosatning muvozanatli valyuta kursiga ta’siri 
Real valyuta kurslari jamg‛arma va sarmoyalar o‛rtasidagi farqni ko‛rsatuvchi 
vertikal to‛g‛ri chiziq va sof eksport miqdorini ko‛rsatuvchi, o‛ngdan pastga 
egilgan egri chiziq kesishgan nuqtada tenglikka erishadi (12.9.1rasm).

---

277 
 
12.9.1-rasm. Real almashinuv kursidagi muvozanat 
Ushbu nuqtada xorijga kredit berish sifatida ko‛rsatilgan milliy valyuta taklifi, 
xorijliklarning ushbu mamlakatdan sof eksportni sotib olishi uchun zarur 
bo‛ladigan milliy valyuta talabi bilan kesishadi. Bu shuni bildiradiki, real valyuta 
kursi kapital bilan bo‛ladigan operatsiyalar bo‛yicha milliy valyuta taklifini joriy 
operatsiyalar uchun unga bo‛lgan talabni tenglashtiradi.
Davlat xarajatlarining oshishi (yoki soliqlarning kamayishi) milliy 
jamg‛armalarni kamaytiradi va (S-I) egri chiziq chapga suriladi (12.9.2-rasm). Bu 
siljishlar xorijiy investitsiyalar uchun milliy valyuta taklifining kamayishini 
ko‛rsatadi. 
12.9.2-rasm.
Valyuta taklifidagi o‛zgarishlarning real almashtirish
kursiga ta’siri 
Valyuta taklifining qisqarishi uning real almashtirish kursini oshiradi. Natijada, 
milliy mahsulotlar xorijliklarnikiga nisbatan qimmatlashadi. Bu esa, o‛z navbatida, 

---

278 
eksportning qisqarishiga va importning oshishiga olib keladi. Oqibatda joriy 
operatsiyalar hisobida taqchillik paydo bo‛ladi. 
Agarda, soliqlarning kamayishi investitsiyalarning oshishiga olib kelsa, milliy 
jamg‛armalar hajmi o‛zgarmasa ham (S-I) egri chizig‛i yana chapga siljiydi. 
Investitsion soliq kreditlari ushbu mamlakatga investitsiyalar kiritishni xorijiy 
sarmoyadorlar uchun foydali bo‛lishiga olib keladi. Bu esa muvozanatli real 
valyuta kursini oshiradi va to‛lov balansida taqchillikni keltirib chiqaradi.
Chet 
mamlakatlardagi 
rag‛batlantiruvchi 
byudjet-soliq 
siyosati 
bu 
mamlakatlardagi jamg‛armalar darajasini kamayishiga olib keladi. Bu esa xalqaro 
foiz stavkasini oshiradi va kichik ochiq iqtisodiyotdagi investitsiyalar darajasini 
kamaytiradi. 
Bunday vaziyatlarda xorijga sarmoya qo‛yish uchun taklif qilinayotgan milliy 
valyuta ko‛payadi va (S-I) egri chizig‛i o‛ngga suriladi (12.9.3-rasm). Natijada 
muvozanatli real almashtirish kursi pasayadi, milliy mahsulotlar arzonlashadi va 
sof eksport ko‛payadi.