L. S. Karieva makroiqtisodiyot

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
12.8.1-rasm Valyuta kursiga ta’sir etuvchi omillar 
Demak, qaysi mamlakatlarda inflyasiya jarayoni yuqori bo‛lsa, valyuta kursi 
bo‛yicha foiz stavkasini oshirish inflyasiya sharoitida iqtisodiy samara bermaydi. 
Valyuta kursiga ta’sir etuvchi strukturaviy omillardan yana biri – bu mamlakatning 
iqtisodiy siyosati hisoblanadi. 
Aholi daromadlarini o‛sishi 
Mamlakat milliy daromadlarini o‛sishi 
Xorijiy tovarlariga bo‛lgan talabning 
o‛sishi
Ichki bozor tovarlariga bo‛lgan talabning 
o‛sishi 
Milliy kapitalning ichki bozordagi harakati 
Milliy kapitalningtashqi bozordagi
harakati 
Davlatning to‛lov balansi (ichki) 
Ichki inflyatsiya darajasi 
Tashqi inflyatsiya darajasi 
Davlatning tashqi to‛lov balansi 
Ichki foiz miqdori 
Tashqi foiz miqdori 
Tashqi valyuta bozori 
Ichki valyuta bozori 
Ichki qisqa muddatli investitsiyalar 
Tashqi qisqa muddatli investitsiyalar 
Tashqi uzoq muddatli investitsiyalar 
Ichki uzoq muddatli investitsiyalar 
Transfert foizlari va dividendlar 
Valyuta xarid qilish qobiliyati 
Valyuta kursiga ta’sir etuvchi omillar 

---

276 
Davlat tomonidan milliy valyuta almashuv kursini ta’minlash maqsadida olib 
boriladigan bunday tadbirlar xorijiy valyutaning taklif qilinishi darajasining 
pasayishiga olib keladi. Mamlakatlar valyuta kursini tushirmasligi natijasida 
o‛zlarining iqtisodiy holatlarini yaxshilashni ta’minlashlari lozim. 
Shuni aytish mumkinki, valyuta kursining kerakli darajada bo‛lishini 
ta’minlash maqsadida banklar valyuta operatsiyalarini amalga oshiradilar 
 
Valyuta kursiga ta’sir etuvchi tarkibiy omillardan biri – bu erkin raqobatga 
asoslangan bozor iqtisodiyoti sharoitida har bir mamlakatning ishlab chiqarayotgan 
iste’mol tovarlarining raqobatdoshlik darajasi hisoblanadi. Chunki ishlab 
chiqarishdan maqsad foyda olish hisoblanadi. Valyuta kursiga ta’sir etuvchi 
strukturaviy omillardan yana biri – milliy daromadning o‛sishi hisoblanadi. Milliy 
daromadning o‛sishi aholi real ish haqlarining o‛sib borishiga olib keladi. Bu hol, 
o‛z o‛rnida, sotib olish qobiliyati va sifatli xorijiy iste’mol tovarlariga bo‛lgan 
talabning o‛sishiga olib keladi. Albatta bu, o‛z navbatida, valyuta kursining oshishi 
va xorijiy valyutaning importer davlatlardan eksporter davlatlarga chiqishi 
hajmining o‛sib borishini ta’minlaydi. 
Xulosa qilib aytish mumkinki, valyuta kursi eksport va import jarayonini 
amalga oshirishda narxlar orqali o‛z ta’sirini o‛tkazadi, mamlakatlar iqtisodiy 
tarmoqlarining, qolaversa, korxonalarning raqobatdoshligiga ta’sir ko‛rsatadi. 
Valyuta oldi-sotdi operatsiyalari valyuta bozorlarida amalga oshiriladi.