Talabning narx bo‘yicha elastikligi va taklifning narx bo‘yicha elastikligi ta’rifi

4-MAVZU. ELASTIKLIK

REJA:

1

• Talabning narx bo‘yicha elastikligi va taklifning narx bo‘yicha elastikligi ta’rifi

2

• Talabning narx bo‘yicha elastikligi va taklifning narx bo‘yicha elastikligini hisoblash

3

• Talabning narx bo‘yicha elastikligi va taklifning narx bo‘yicha elastikligi aniqlovchilari

4

• Talabning narx bo‘yicha elastikligi va mahsulot / daromad uchun sarflangan umumiy xarajatlar

5

• Talabning narx bo‘yicha elastikligi va taklifning narx bo‘yicha elastikligining ahamiyati

bir o‘zgaruvchining boshqa bir o‘zgaruvchi ta’siri ostida o‘zgarishini o‘lchaydigan o‘lchov; aniqroq qilib aytganda, biror o‘zgaruvchining bir foizga o‘zgarishini natijasida boshqa bir o‘zgaruvchining ma’lum foiz miqdorga o‘zgarishini ko‘rsatadigan sondir.

Elastiklik

Talab hajmiga ta’sir qiluvchi boshqa omillar o‘zgarmay qolgan sharoitda narxning bir foizga o‘zgarishi talabning necha foizga o‘zgarishini ifodalovchi ko‘rsatkich talabning narx bo‘yicha elastikligi ko‘rsatkichi deyiladi.

Bu ko‘rsatkich ko‘pincha oddiy qilib talabning elastikligi deb ataladi.

Taklif hajmiga ta’sir qiluvchi boshqa omillar o‘zgarmay qolgan sharoitda, narxning bir foizga o‘zgarishi taklifning necha foizga o‘zgarishini ifodalovchi ko‘rsatkich taklifning narx bo‘yicha elastikligi ko‘rsatkichi deyiladi.

Bu ko‘rsatkich ko‘pincha oddiy qilib taklifning elastikligi deb ham ataladi.

Talab hajmiga ta’sir qiluvchi boshqa omillar o‘zgarmay qolgan sharoitda narxning bir foizga o‘zgarishi talabning necha foizga o‘zgarishini ifodalovchi ko‘rsatkich talabning narx bo‘yicha elastikligi ko‘rsatkichi deyiladi.

Bu ko‘rsatkich ko‘pincha oddiy qilib talabning elastikligi deb ataladi.

Taklif hajmiga ta’sir qiluvchi boshqa omillar o‘zgarmay qolgan sharoitda, narxning bir foizga o‘zgarishi taklifning necha foizga o‘zgarishini ifodalovchi ko‘rsatkich taklifning narx bo‘yicha elastikligi ko‘rsatkichi deyiladi.

Bu ko‘rsatkich ko‘pincha oddiy qilib taklifning elastikligi deb ham ataladi.

Talabning narx bo‘yicha elastikligi va taklifning narx bo‘yicha elastikligini hisoblash

Taklifning narx bo‘yicha elastikligi () darajasi quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:

 

,

Bu yerda: – taklif miqdorining foizli o‘zgarishi;

– narxlarning foizli o‘zgarishi.

Shu formula asosida taklifning narxga ko‘ra nuqtaviy elastiklik koeffitsientini hisoblash formulasi quyidagicha aniqlanadi:

 

TALAB ELASTIKLIGINI BELGILAB BERUVCHI BIR QATOR OMILLAR

• Odatda muayyan turdagi ehtiyojni bir qator tovarlar bilan qondirish imkoniyati mavjud bo‘ladi. Masalan, qishda sovuqdan saqlanish uchun palto bilan bir qatorda kurtka, plashch va boshqa issiq kiyimlardan foydalanish mumkin. Yoki biror joyga sayohatga borish uchun samolyot bilan bir qatorda tezyurar poezd, avtomobildan foydalanish mumkin. Bu o‘rinda kurtka, plashch va boshqa issiq kiyimlar paltoning, tezyurar poezd, avtomobil samolyotning o‘rinbosar tovarlari hisoblanadi. Agar biror tovarning boshqa o‘rinbosar tovarlari qanchalik ko‘p bo‘lsa, unga bo‘lgan talab shunchalik ko‘p elastik bo‘ladi. Jumladan, sof raqobatli bozorda taklif qilinadigan tovarlarning o‘rinbosar tovarlari juda ko‘p bo‘lib, shu sababli har bir alohida sotuvchi mahsulotlariga talab butunlay elastik hisoblanadi.