L. S. Karieva makroiqtisodiyot

12.1.2 –jadval 
Mamlakat to‛lov balansining taxminiy ko‛rinishi (raqamlar shartli) 
Moddalar nomi 
Kredit(+) 
yoki 
eksportdan 
tushumlar 
Debet 
(-) 
yoki 
import 
uchun 
xarajatlar 
Sof 
kredit yoki 
sof debit 
Joriy operatsiyalar hisobi 
Tovarlar
+185 
-260 
-75 
Tashqi savdo balansining 
qoldig‛i 
-75 
Xizmatlar 
+85 
-97 
-12 
Investitsiyalardan 
daromadlar 
(foizlar 
va 
dividentlar 
+28 
-20 
+8 
Transfert ko‛rinishidagi pul 
o‛tkazmalari 
+10 
-18 
-8 
Joriy opreatsiyalar bo‛yicha 
balansning qoldig‛i 
-87 
Kapital xarakatining xisobi 
Investitsiyalar va boshqa 
o‛rta va uzoq muddatli kapital 
+150 
-87 
+63 
Kapital 
xarakati 
balansining qoldig‛i 
+63 
Joriy 
operatsiyalar 
va 
kapital 
xarakati 
bo‛yicha 
balansning qoldig‛i 
-24 
Rasmiy zaxiralar (oltin, 
XFVdagi zaxiralar 
+24 
+24 
Investitsiyalardan daromadlar, foizlar va dividendlar bo‛yicha to‛lovlarni o‛z 
ichiga oladi. Agar xorijga qo‛yilgan milliy kapital uchun chet to‛lovlari bo‛yicha 
tushumlar mamlakat iqtisodiyotiga jalb etilgan xorijiy kapital uchun to‛lanadigan 
to‛lovlar miqdoridan ko‛p bo‛lsa, unda sof daromad musbat bo‛ladi (+8).

---

249 
Transfert ko‛rinishida pul o‛tkazishlar shu mamlakatlarning xorijda 
yashayotgan fuqarolariga to‛lanidagan nafaqalarni, muhojirlarning xorijdagi o‛z 
qarindoshlariga pul o‛tkazmalari, turli ko‛rinishdagi hukumat yordamlarini o‛z 
ichiga oladi. Jadvaldan ko‛rinib turibdiki, xorijga jo‛natilayotgan pul o‛tkazishlar 
miqdori olinayotganiga nisbatan yuqori, ya’ni, operatsiyalar mamlakatdagi xorijiy 
valyuta zaxiralarini kamaytiradi (-8).
Joriy hisoblar bo‛yicha barcha operatsiyalar yig‛indisi joriy operatsiyalar 
balansini tashkil etadi. Bizning misolda u salbiy (-87). Bu esa mamlakatda import 
operatsiyalari natijasida xorijiy valyutaga bo‛lgan talab uning eksport 
operatsiyalari ta’minlaydigan taklifdan ortiq bo‛lishini anglatadi. Boshqacha 
aytganda, ushbu holda mamlakat to‛lov balansi joriy operatsiyalar bo‛yicha 
kamomadga ega.
Makroiqtisodiy modellarda joriy operatsiyalar balansi qoldig‛i quyidagicha 
beriladi: