L. A. Djalilova

0‘yinlar va ommaviy axborot vositalari (OAV). Ushbu global tomosha qay tarzda rivojlanadi? Davrlashtirishning barchasi shartli an'analarga ega va bu yerda biz, ko'rib chiqish uchun to'rtta bosqichni taklif qilami/:
■4» 1896-yil va 1935-yilIar oralie'idagi televideniyagacha bo'lgan davmi;


* John Honie. Garry Whannel UmJcrslanding the Olyraptcs Roulledge Taylor-Francis Group
London and New York 2012 -47p


345

•fctelevideniyani yangi texnologiya sifatida J936 va 1967-yiIlar oralig‘ida paydo bo‘Iish davri;

4ttelevideniyani 1968-yil va 1987-yillar oraiig'idagi texnologiyalarni takoniillashtirilishi va globallashuvi davri;
«l»1988-yildan hozirgi vaqtga qadar televideniyani raqamli transfonnatsiya davri.
0‘yinlarni o‘tkazishga ko‘maklashish: 1896-1935.
Zamonaviy Olimpiya o‘yin!arini o'tkazilishining boshlanishiga o‘n to'qqizinchi asming oxirida asos solingan, bu davrda ommaviy axborot vositalarining zamonaviy tizimi ham rivojlana boshlagan. Fotosuratlarni, simsiz telegrafni, mutoala qiluvchilaming keng doirasini va tadbirkorlik investitsiyalaiining uyg'unligi zamonaviy ommaviy matbuotni yuzaga kelishiga ko'maklashgan.
Birinchi filmlar asming oxirida paydo bo'lgan. lekin bunda televideniya va kinoxronika hali axborot uzatish vositasi bo'lmagan, musobaqalarda ishtirok etishgina odamlarni rivojlanayotgan hodisalami va sport tadbirlarini kuzatishiga imkon bergan.⁹⁵
0‘n lo'qqizinchi asrning boshida kinematograf jahon bo'ylab tez tarqaldi va 1920-yillarda birinchi radiotranslatsiya paydo boigan. 1912-yiIgi Olimpiya o'yinlari haqidagi fotosuratlar sotila boshlagan. 1924-yilgi 0‘yinlar ilk bor radio orqali efirga uzatilgan. Xronika tasvirlarini kinoga oladigan apparatlar 1932-yilda 100 metrlik masofaga yuguruvchi g'oliblami suratga olgao.
Televidcniyaning paydo bo‘Iishiga qarmasdan 1930-yillardan boshlab radio yana ko‘p yillar davomida Olimpiya o'vinlaridan reportajlami uzatishning muhim vositasi bo‘lib qolgan.
1932-yiJda 1500 atrofidagi havaskor-radioreportyorlar o'yinlardagi yangiliklarni jahon bo'ylab uzalish bo'yicha o“z yordamlarini taklif qilishgan. Berlindagi 1936-yiIgi o'vinlarning tarnslatsiyasi qisqa to'lqinlar bo'ylab 40 dan ortiq mamlakatlarga 105 nafar radio-reportyorlar va 41 ta xorijiy kampaniyalar tomonidan uzatilgan bo’lib, ular jahonning barcha qismlariga 2328 ta reportajlami tayyorlashgan. Radio, 1950-yillarda axborotni tarqatishning muhim vositasi bo'Iib qolgan, lekin 1960-yilda televideniya Olimpiya o'yinlarini translatsiya qilishda ustuvor ommaviy axborot vositalariga aylangan.


John Home. Gam Whannc) Understanding the Olympics Koutledac. Taylor-Franeis Group
London and New York 2012 47 p


346




Televiziou lexnologiyalarning paydo boiishi: 1936-1967. Ikkinchi jahon urushiga qadar faqatgina to'rtta mamlakat (AQSH, Buyuk Britaniya. Fransiya va Germaniya) harakatdagi rivojiangan televizion texnologiyalarga ega bo'lgan.
Olimpiya o'yinlari uchun televideniya davri 1936-yili Berlindan boshlangan. Tasvirlar bevosita ommaga translatsiya qilinmagan, balki 28 ta mahalliy zallardagi 150 000 tomoshabinlarga yetkazib berilgan. Tasviming sifatida har xil baholangan: “a'lo*’dan toki "qoniqarsiz”gacha. 1936-yildagi O'yinlardan keyin uch oy o'tgach BBS kampaniyasi London atrotid^ muntazam tclevizion xizmat ko‘rsatishni kiritgan. I
Lekin Olimpiya o'y inlaridan uzatilgan birinchi real televideniya Londonda Olimpiya o'yinlarini tashkil qilish paylida 1948-yilda amalga oshirilgan. Tasvirlarni faqatgina London atrofida ko'rish mumkin bo'lgan. Televizion litsenziyalar 1948-yiIning boshida faqatgina 35000 ta uyga uzatishga berilgan, lekin olimpiada tufayli, ushbu raqam uch baravar ortgan. Translatsiya hodisalami 7,5 soatdan uzatish bilan 70 soat hajnuia bo'Igan.
Bunga qaramasdan, televizion texnologiyalar filmlar va kinematografga nisbatan sekin tarqalgan. 1960-yilga qadar 25 tadan kam mamlakatlar muntazam televizion xizmatni amalga oshirishgan va shuning uchun, sport televizion uzatishning jahon tizimi hali rivojlanishi kerak bo'lgan. Xelsinkidagi 1952-yilgi Olimpiya o'yinlarini ikkita mamlakatlar translatsiya qilishgan.
Melbumdagi Olimpiya o'yinlariga tayyorgarlik paytida,
AQSH ning teievizion tarmoqlari hodisalami translatsiya qilish huquqi uchun to'lovlarga qarshilik ko'rsatishgan. shu sababli amerikalik va yevropalik televideniya bilan muzokaralar muvaffaqiyatsiz tugagan. Buning natijasida, AQSH ning bir nechta mustaqil kanallarida faqatgina oltita oldindan ro'yxatdan o'tgan yarim soatlik dasturlar uzatilgan. Melbumdagi 1956-yilgi Olimpiya o'yinlarida televizion kamcralar ilk bor Matbuot-markazida o'matilgan bo'lib, jurnalistlar ro'y berayotgan hodisalardan xabardor bo'lish imkonivatiga ega bo'Igan. Oltita telekanal yopiq tarmoqqa ulangan, kameralar musobaqalami va natijalarni Matbuot-markaziga translatsiya qiladigan tabloga yo'naltirilgan.
Taqqoslash uchun Rimda 1960-yilda bo'lib o'tgan Olimpiva o'yinlari Yevrovidenie orqali 12 ta mamlakatga translatsiva qilingan.


347