g'oliblari sharatlga davlat inadhiyasi ijro etilmasligi. sportchilar o'z mamlakat belgisi qo'yilgan sport formalarida chiqmasligi kabi salbiv talablardan iborat edi.
Sport jamiyat hayotining tarkibiy qismi sifatida faqatgina jamiyatning butun siyosiy-iqtisodiy tizimi bilan bogiiq holda mavjud boiishi mumkin. Hozir ham “Sport - siyosatdan holi” konsepsiyasining tarafdorlari bor ekanligiga qaramay, zamonaviy sportning amaliyoti uning siyosat bilan chambarchas bogiiqligidan dalolat bermoqda. Hatto zamonaviy olimpiya harakatini asoschilari boigan Pyer de Kuberten va uning tarafdorlari ham sportning siyosatdan ustunligini ta'kidlashgan, amalda undan xalqlar o'rtasidagi tinchlik va birdamlikni mustahkamlash. taraqqiyparvar kuchiarni birlashtirish va xalqaro hamkorlikni rivojlantirish uchun foydalanishga intilganlar.
asrning oxiri XX asrning boshlarida olimpiya harakatiga rahbarlik qilgan liberal guruhlar vakillariga “Sport - siyosatdan holi" konsepsiyasi avvalo maqsadga erishish uchun kerak bo'lgan: olimpiya harakatini keng miqvosdagi xalqaro hodisaga aylantirish uchun turli mamlakatlar hukumatlarining siyosiy intilishlaridan nari bo'lish va millatlararo umumiy manfaatlarga tayanish, buning uchun esa hech bo'lmasa keskin siyosiy muammolarga nisbatan sportning betarafligi. neytralligi to'grisidagi tasavvurini yaratish kerak edi.
asrning boshlarida AQSHda sportdagi g'alabalarni davlat manfaatlarining targ'iboti bilan bog'lashga intilish boshlangan. MaMumki. zamonaviy Olimpiya o‘yinlarining birinchi davrida ularda AQSH sportchilari eng katta y utuqlarga erishganlar.
Aynan shuning uchun AQSH matbuoti XX asr boshlarida davlat Olimpiya o'yinlari g'olibi. deb tan olinishi mumkinligi to'g‘risidagi g'oyani ilgari surgan hamda Olimpiya o'yinlarida davlatlar egaliagan ochkolar hisobini yuritish tizimini kiritgan. XOQ esa uni tan olishdan bosh tortgan.
Birinchi jahon urushidan so‘ng Pyer de Kuberten sivosiy muammolar olimpiya maydoniga ko‘chiriimasligi kerakligini ta'kidlab, olimpiya harakatini siyosatning ta‘siridan himoyalashga uringan. Biroq g‘olib davlatlaming vakillari bo‘lgan XOQ a‘zolari urushda mag'lub bo'lgan davlatlami - Germaniya. Avsro-Vengriva, sobiq Ittifoq - olimpiya harakatidan chiqarib tashlashni talab qilgan. Lozannadagi yig‘ilishda (1919 y.) VII Olimpiya o“yinlari (1920 y.)
374
Vengriya poytaxti Budapeshtdan Belgiyadagi Antverpen shahriga ko'chirilgan.
Germaniva va uning ittifoqchilari, shuningdek sobiq Ittifoqning VII Olimpiya o'yinlaridagi ishtiroki hilan bo'g‘Iiq ho'lgan siyosiy qarorlami qabul qilishdan o'zini chetga olish maqsadida XOQ ushbu Olimpiya o'yinlariga taklif qilish huquqini tashkilotchi-shaharga topshirgan edi, u csa sobiq Ittifoq, Germaniya va Birinchi jahon urushida bu davlat bilan ittifoqchi boigan davlatlami VII Olimpiya o‘yinlarida ishtirok etish intkoniyalidan mahrum qilgan.
Xuddi shunday yo'l bilan llAcinchi jahon umshini Iwshlagan va unda magiub boigan davlatlar - Germaniya va Yaponiya terma jamoalari 1948-yilda Sankt-Moritsdagi V qishki Olimpiya o'yinlari hamda Londondagi XIV Olimpiva o'yinlariga kiritilmagan.
Yuqori natijalar sporti va ayniqsa olimpiya harakatining butun tarixi shuni ishonarli tarzda ko'rsatib berdiki, hatto sportni siyosatdan ajratish shu asosda u yoki bu qarorlarni qabul qilish kerakligini ko'p marta takrorlanishi ham aslida siyosiy maqsadlarga erishish uchun anialga oshirilgan. Masalan, XX asming 70-80-yillarida sport vositasida siyosiy izolatsiyadan chiqishga harakat qilgan Janubiy Afrika Respublikasi (JAR) shu yillar mobaynida “sport - siyosatdan holi” pozitsiyasini yoqlab kelgan.
“Sport - siyosatdan holi” degan fikr mutlaqo tanqidni ko'tara olmaydi. Olimpiya harakatining bir asr vaqt davomidagi tarixi bunga guvohlik beradi. 1936-yil Germaniyaninng Garmish-Partenkirxen shahrida bo'lib o'tgan IV qishki va Berlindagi XI yozgi Olimpiya o‘yin!arni bunga yaqqol misol qilib ko‘rsatish mumkin. 0‘sha o‘yinlarda fashist Germaniyasining hukumati sport va Olimpiya o‘yinlaridan siyosiy va milliy maqsadlarda foydalangan.
Sotsialistik davlatlar sportchilarining olimpiya arenalariga chiqib kelishi bilan Olimpiya 0‘yinlari siyosiy tuzumlar o'rtasidagi musobaqalarga. “sovuq urushning” muhim quroliga aylandi. Olimpiya 0‘yinlaridagi g'alaba u yoki bu tuzumlarning nisbatan “sog'lomroq” ekanligini namoyish qiluvchi ko‘rsatkich sifatida qaraldi.
Olimpiya sporti bilan siyosatning bog'Iiqligini tahlil qilganda, siyosiy maqsadlarda undan foydalanishning bir nechta yo‘nalishlarini ko'i'satish mumkin.
